tag:blogger.com,1999:blog-306338662024-03-08T13:32:37.741+02:00ΓλωσσογραφίεςΚείμενα του Φοίβου Παναγιωτίδη από τον τύπο.Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comBlogger87125tag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-90603659720115227282024-03-07T22:33:00.002+02:002024-03-07T22:33:15.458+02:00Συνέντευξη στη Φάρμα των ζώων<p> Συζητάω με τον Θάνο Καμηλάλη και τον Κωνσταντίνο Πουλή για την κυπριακή εμπειρία από τα ιδιωτικά πανεπιστήμια στο πόντκαστ τους «Η φάρμα των ζώων».</p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><iframe allowfullscreen="" class="BLOG_video_class" height="266" src="https://www.youtube.com/embed/YzSx2fageNM" width="320" youtube-src-id="YzSx2fageNM"></iframe></div><br /><p><br /></p>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-11575190536855944282024-02-12T11:20:00.003+02:002024-02-12T11:20:27.179+02:00Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας 2024<p>Εδώ φιλοξενούμενος στην εκπομπή <i><a href="https://radio.rik.cy/show/kati-gia-ton-dromo/" target="_blank">Κάτι για τον δρόμο</a> </i>από το <a href="https://radio.rik.cy/" target="_blank">Πρώτο Πρόγραμμα του ΡΙΚ</a> μιλάω με τη Δήμητρα Γεωργίου για την Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας.</p><p><a href="https://mms.emediamonitor.net/cgi-bin/player?target=nARZq7p2v9c0Poz-we8XpQok8bH6lECoAr3I48gW4HnHsNQ-7d0YzvI_EMJjSq_psjp5YBuP0DAxQZkGJU7AgBZY8QZfcg3Pwui7LJC2XdR_87BR7ObNyI_wKYexZXfeatcd_FIz3IJY1h6b6hx44tYyovn246vhaIpireFTIWuDe8IEsl6yXKpknO0ELeKB__tWKz2RIe2mqgXJvwxexv9TVBEG0SRe5-AeeZh8DpJWSHM7Jk42JSHk3HBwcHRHzIfgrv0Ik0H2x5CM7KDoSBdURHIna0xKtYddm-E_2lg" target="_blank">Μας ακούτε εδώ</a>.</p>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-23907702571853323222023-09-25T18:53:00.001+03:002023-10-04T19:03:15.592+03:00Γλωσσολόγος απαντά στο αν είναι σεξιστικά τα ελληνικά - Είναι κακό ή όχι ότι η αργκό έχει πολλές αγγλικές λέξεις;<a href="https://www.reader.gr/ellada/glossologos-exigei-poso-sexistika-einai-ta-ellinika-poso-kako-einai-oti-i-argko-ehei-polles" target="_blank">Συνέντευξη στον Νίκο Σταματίνη για το reader.gr</a>.<div><br /><div><div>Δεν θα ξεχάσω ποτέ το πώς, όταν βρέθηκα σε μία παρέα κατά βάση γιατρών, ένας μηχανικός άρχισε να ρωτάει τον καθένα από εμάς με τι ασχολείται. Ανάμεσα στα «δερματολόγος», «πνευμονολόγος», «νευρολόγος» και «παθολόγος» ακούστηκε και ένα «γλωσσολόγος» εκ μέρους μου. Για μερικά λεπτά, είχε θεωρήσει ότι επρόκειτο για ένα υπερεξειδικευμένο τομέα της ιατρικής.</div><div><br /></div><div>Η γλωσσολογία όμως είναι ένας κλάδος που στην Ελλάδα τουλάχιστον συνδέεται με τη φιλολογία. Πολλοί θα έχετε ακούσει τη λέξη λόγω του καθηγητή Μπαμπινιώτη και, επομένως, ίσως θεωρείται ότι γλωσσολόγος είναι αυτός που κυνηγάει με το ντουφέκι του ετυμολογίες λέξεων. Μάλλον εξίσου στρεβλή εικόνα.</div><div><br /></div><div>Ο Φοίβος Παναγιωτίδης είναι και αυτός γλωσσολόγος. Για την ακρίβεια είναι Καθηγητής Θεωρητικής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Επιπλέον, μεταξύ πολλών άλλων είναι και συγγραφέας τριών εκλαϊκευτικών εισαγωγών για τη γλωσσολογία. </div><div><br /></div><div>Η τελευταία εξ αυτών είναι το <i>Μεταξύ Νόησης και Φωνής</i> (εκδ. Νήσος) που ουσιαστικά εισάγει τους αναγνώστες μέσα σε γλωσσική θεωρία. Είχαν προηγηθεί τα <i>Μίλα μου για Γλώσσα</i> και <i>Μέσα από τις Λέξεις</i>.</div><div><br /></div><div>Με αφορμή αυτό, μιλήσαμε μαζί του για τη γλώσσα, τη γλωσσική χρήση και τη θέση του γλωσσολόγου στην κοινωνία μας.</div><div><br /></div><div><i><b>Πρώτα μία προσωπική ερώτηση, πώς και ασχολήθηκες με τη γλωσσολογία;</b></i></div><div><br /></div><div>Ας μη δώσω την κάφρικη απάντηση που δίνουν τα άτομα που πάνε σε talent shows και λένε «εγώ τραγουδούσα από δύο χρόνων». Όπως έχω πει και σε άλλη συνέντευξη κάποια στιγμή, το κλικ το έκανα στο Πανεπιστήμιο γιατί μου άρεσαν τα μαθήματα της γλωσσολογίας. </div><div><br /></div><div>Πιο συγκεκριμένα, η ενασχόλησή μου με τη θεωρητική γλωσσολογία ήρθε αργότερα, όταν συνειδητοποίησα ότι η γλώσσα είναι ένα πολύπλοκο σύστημα και, εφόσον δεν είναι ένα τεχνητό σύστημα, θεώρησα ότι είναι συναρπαστικό να μελετάει κανείς από πού προέρχεται και πώς είναι στημένη αυτή η πολυπλοκότητά της.</div><div><br /></div><div><i><b>Πώς εξηγείται ότι στην Ελλάδα οι γλωσσολόγοι βγαίνουν από φιλολογικές κυρίως σχολές;</b></i></div><div><br /></div><div>Για να γίνεις γλωσσολόγος στην Ελλάδα πρέπει πράγματι να περάσεις από τμήμα φιλολογίας. Αυτό δεν είναι αυτονόητο με δεδομένο ότι η γλωσσολογία είναι ένα ένας αρκετά μεγάλος και ευρύς κλάδος, ειδικά αν σκεφτεί κανείς τις διαθεματικές πτυχές του. Θα μπορούσε, λοιπόν, να βγαίνει κανείς γλωσσολόγος από διάφορες σχολές όπως συμβαίνει αλλού. </div><div><br /></div><div>Αλλού λοιπόν μπορείς να γίνεις γλωσσολόγος από σχολές κοινωνικών επιστημών, ανθρωπιστικών επιστημών, ή και βιολογικών επιστημών: εκεί η γλωσσολογία συνυπάρχει με τη φωνητική και τη βιολογία. Δεν είναι δηλαδή αυτονόητο ότι η γλωσσολογία θα έπρεπε να στεγάζεται σε φιλολογικά τμήματα. </div><div><br /></div><div>Αυτή η συστέγαση γίνεται για λόγους πρακτικούς στην Ελλάδα, όμως πλέον ποσώς επηρεάζει το πώς κάνουμε γλωσσολογία στην Ελλάδα. Το λέω αυτό γιατί γνωρίζουμε ότι ιστορικά οι απαρχές της γλωσσολογίας ήταν κατά βάση φιλολογικές, κάτι που δεν ισχύει εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες.</div><div><br /></div><div><i><b>Να εξηγήσουμε τη διαφορά φιλολογίας και γλωσσολογίας;</b></i></div><div><br /></div><div>Η φιλολογία ασχολείται με κείμενα, τη μελέτη και την ανάλυσή τους. Ασχολείται επίσης με τη γλώσσα των κειμένων και με «τι θέλει να πει εδώ ο ποιητής», που λέγαμε παλιά.</div><div><br /></div><div>Από την άλλη η γλωσσολογία είναι η επιστήμη της γλώσσας και καταπιάνεται με ό,τι έχει να κάνει με τη γλώσσα: από το πώς γίνεται τα κουτσούβελα τριών ετών να μιλάνε πριν καταφέρουν να κάνουν οτιδήποτε άλλο μέχρι πού βρίσκεται μέσα στον εγκέφαλο η γλώσσα, ζητήματα ύφους, εξουσίας μέσα από τον λόγο κτλ.</div><div><br /></div><div><i><b>Γιατί είναι λάθος να ταυτίζουμε γλώσσα με νόηση και το περίφημο «τα όρια της γλώσσας μου, το όριο του κόσμου μου»;</b></i></div><div><br /></div><div>Είναι τεράστια η συζήτηση αυτή και προσπάθησα να τη συνοψίσω στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου μου Μέσα από τις λέξεις. Η σκέψη σαφώς μπορεί να εκφραστεί και με άλλα μέσα πέρα από τη γλώσσα· ένα παράδειγμα που δεν σκεφτόμαστε συχνά είναι οι εικόνες. Οι εικόνες δεν είναι γλώσσα παρά ένας άλλος τρόπος να εκφράσουμε τις σκέψεις μας ― και όχι μόνο τις σκέψεις μας αλλά και τα συναισθήματά μας.</div><div><br /></div><div>Η γλώσσα μάλιστα είναι ίσως ατελής στο να εκφράζει συναισθήματα. Πολλές φορές μία εικόνα ή μία σεκάνς κινηματογραφική μπορεί να εκφράσει και να εντοπίσει συναισθήματα καλύτερα από ένα κείμενο. Επίσης υπάρχουν τρόποι να σκέφτεται κανείς αφηρημένα χωρίς γλώσσα: με μαθηματικά ή με διαγράμματα για παράδειγμα.</div><div><br /></div><div><i><b>Είναι τα ελληνικά η «πλουσιότερη γλώσσα», όπως λέει ο πιο διαδεδομένος γλωσσικός μύθος;</b></i></div><div><br /></div><div>Δεν ξέρω τι ακριβώς θα πει «πλουσιότερη». Πολύς κόσμος για παράδειγμα θεωρεί μια γλώσσα πλουσιότερη επειδή κάνει λεπτές διακρίσεις. Λεπτές διακρίσεις όμως κάνουν διαφορετικοί πολιτισμοί για διαφορετικά φαινόμενα, και δεν εννοώ «πολιτισμοί» με την ευρύτερη έννοια. </div><div><br /></div><div>Οι τυπογράφοι και οι γραφίστες σαφώς έχουν πολλά ονόματα για γραμματοσειρές που σε εμάς τους υπόλοιπους φαίνονται ίδιες. Αυτό δεν έχει να κάνει με κάποιο εκλεπτυσμένο γλωσσικό κριτήριο, αλλά με το ότι είναι η δουλειά τους να μπορούν να ξεχωρίσουν μεταξύ τους παρόμοιες γραμματοσειρές. Οι λεπτές διακρίσεις δεν έχουν λοιπόν να κάνουν με την ίδια τη γλώσσα αλλά με το τι διανοητικές και επικοινωνιακές ανάγκες έχουμε, ώστε να χργησιμοποιήσουμε αναλόγως τη γλώσσα.</div><div><br /></div><div>Αν μιλάμε για πλούσια γλώσσα επειδή μπορεί να αποδώσει μονολεκτικά σύνθετες έννοιες, αυτό είναι πάλι ζήτημα κοινωνικό και όχι γλωσσικό. Από τη στιγμή για παράδειγμα που υπάρχουν smartphones, θα φτιαχτεί ένας όρος για να το περιγράφει. Πολύ απλά γιατί είναι πιο εύκολο να λέμε «smartphone» και όχι «τηλέφωνο τσέπης που έχει κάμερα, οθόνη αφής και εφαρμογές». </div><div><br /></div><div>Αν από την άλλη θεωρούμε ότι στα ελληνικά έχουμε σύνθετη γραμματική, αυτό είναι ένας μύθος. Πολύ χοντρικά και κάπως επιφανειακά, συνήθως στις γλώσσες υπάρχει ένα ισοζύγιο: οι γλώσσες που έχουν απλή -δήθεν- σύνταξη τείνουν να έχουν σύνθετη μορφολογία (λέξεις με πτώσεις, καταλήξεις κτλ) αλλά ισχύει και το αντίστροφο: γλώσσες με -ας πούμε- πιο αυστηρή σύνταξη έχουν λιγότερο σύνθετη μορφολογία.</div><div><br /></div><div><i><b>Αυτό μας πάει και στην κουβέντα του εξωτισμού που πολλές φορές συνοδεύει τη μελέτη της γλώσσας…</b></i></div><div><br /></div><div>Οποιαδήποτε κουβέντα για τη γλώσσα βρίσκεται μεταξύ της Σκύλλας και της Χάρυβδης. Από τη μια έχουμε τη Σκύλλα της εξωτικοποίησης, με ισχυρισμούς λ.χ. ότι στην τάδε φυλή Ινδιάνων δεν έχουν λέξη για το αύριο «γιατί ζούνε στον χαρούμενο παράδεισο του τώρα».</div><div><br /></div><div>Μπούρδες γιατί και αυτοί σαφώς έχουν να κάνουν σχέδια για το τι θα κάνουν αύριο ή σε τρεις μήνες. Αν έχουν γάμο, αν έχουν κηδεία, πότε θα πάνε για ψάρεμα ή κυνήγι, αν πρέπει να λύσουν τα γκομενικά τους μπροστά στην κοινότητα ή εντός του σπιτιού τους. </div><div><br /></div><div>Από την άλλη μεριά χάσκει η Χάρυβδη του ευρωκεντρισμού. Επειδή το ινδοευρωπαϊκό ρήμα (όπως και της ελληνικής) είναι ένα πράγμα που ενσωματώνει ένα σωρό «κολοκύθια»: χρόνο, συμφωνία κτλ, περιμένουμε να πάμε σε μία γλώσσα της Αυστραλίας και να βρούμε απαραίτητα ένα ρήμα που να λειτουργεί έτσι. Ε όχι.</div><div><br /></div><div><i><b>Πάμε και στο αγαπημένο κομμάτι πολλών εκεί έξω: Tα γλωσσικά λάθη. Υπάρχουν γλωσσικά λάθη για τη γλωσσολογία; </b></i></div><div><br /></div><div>Κάποιοι θεωρούν ότι οι γλωσσολόγοι είμαστε κάτι περίεργοι τύποι που, στο όνομα του ελευθεριακού πνεύματος λέμε «πες ό,τι θες». Δεν είναι έτσι ακριβώς. Είναι αντιληπτό ότι αν μη τι άλλο υπάρχει ένας κατάλληλος τρόπος να μιλάς σε διαφορετικές περιστάσεις. Σαφώς, όσο γλωσσοαυτόνομος και να είναι κάποιος, δεν νομίζω να χειροκροτήσει ένα άτομο που θα πάει σε μία κηδεία και θα πει «άντε να τον φυτέψουμε τον μακαρίτη». Σαφώς λοιπόν υπάρχουν λάθη π.χ. με την έννοια ότι υπάρχουν κατάλληλες και λιγότερο κατάλληλες χρήσεις της γλώσσας κατά περίσταση.</div><div><br /></div><div>Αυτά είναι πολύ επιφανειακά πράγματα βέβαια. Και όταν δεν είναι επιφανειακά έχουμε το κυνήγι των διαλέκτων και μειονοτικών γλωσσών. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε τη μανία του ελληνικού κράτους για μονογλωσσία και ισοπέδωση διαλεκτική που ιστορικά υπήρξε ιδιαίτερα επιτυχής. </div><div><br /></div><div><i><b>To οποίο φαντάζομαι δεν είναι ελληνικό φαινόμενο, σωστά;</b></i></div><div><br /></div><div>Είναι φαινόμενο εθνικών κρατών που έχουν επενδύσει πάρα πολλά στην οικοδόμηση μίας ενιαίας κοινής γλώσσας, ώστε να στηρίξουν τον εθνικό τους χαρακτήρα. Θέλω να πιστεύω ότι η απέχθεια που διαχρονικά καλλιεργεί το εκπαιδευτικό σύστημα απέναντι στις βόρειες διαλέκτους, που τις ονομάζουμε ιδιώματα γιατί η λέξη «διάλεκτος» σε κάνει να σκέφτεσαι αυτονομιστές και αποσχίσεις, έχει να κάνει με το ότι κάποιοι αποφάσισαν με επιφανειακές τελείως μεθόδους ότι οι βόρειες διάλεκτοι μοιάζουν με άλλες γειτονικές μας γλώσσες. Έστω και ως ακούσματα. </div><div><br /></div><div><i><b>Μετά τα λάθη, πάμε τώρα στο κομμάτι του ρόλου του γλωσσολόγου. Είναι δυνατόν να θεωρήσουμε ότι πράγματι απλά παρατηρεί και δεν ρυθμίζει;</b></i></div><div><br /></div><div>Εμείς οι γλωσσολόγοι λέμε πάντα ότι μελετούμε, ερμηνεύουμε αλλά δεν ρυθμίζουμε. Από την άλλη, τα πορίσματά μας πρέπει να φωτίζουν το πώς γίνεται ο γλωσσικός σχολιασμός και το πώς η κοινωνία συζητάει τη γλώσσα. Η ρύθμιση από τη δική μας πλευρά μάλλον δεν θα έρθει στο επίπεδο του «μη λέτε ‘πιανόσαντε’ αλλά ‘πιάνονταν’».</div><div><br /></div><div>Θα έρθει όμως στο να φωτίσουμε το πώς μπορείς να εγγράφεις μια συστημικά ρατσιστική ατζέντα χωρίς να χρησιμοποιείς ρατσιστικό λεξιλόγιο. Εκεί δεν μπορείς να σωπάσεις. Εγώ λ.χ. ως θεωρητικός γλωσσολόγος πρέπει να επισημάνω ότι υπάρχουν περιθώρια γλωσσικού ακτιβισμού στο λεξιλόγιο αλλά όχι σε ζητήματα γραμματικής δομής και γραμματικών χαρακτηριστικών. </div><div><br /></div><div>Μπορεί κανείς να πει ότι και οι γλωσσολόγοι βρισκόμαστε μέσα στην κοινωνία και κάτι κάνουμε μέσα σε αυτήν. Ακόμα και οι θεωρητικοί γλωσσολόγοι έχουμε πλήρη εικόνα του πώς η γλώσσα μπορεί να γίνει εργαλείο καθυπόταξης ή χειραφέτησης. Άρα δεν είναι ότι εμείς επιλέγουμε να κάνουμε κάτι, είναι ότι αυτό προκύπτει.</div><div><br /></div><div><i><b>Αφορά ευρύτερα τον ρόλο του επιστήμονα στην κοινωνία…</b></i></div><div><br /></div><div>Αυτές τις μέρες παίζεται το Οπενχάιμερ. Από μικρό παιδί άκουγα ότι ο Οπενχάιμερ είναι ένας τρομακτικός τύπος, ο καταστροφέας των κόσμων. Αν όμως διαβάσει κανείς αυτοβιογραφικά σχόλια του Φάινμαν, που επίσης δούλευε στο Σχέδιο Μανχάταν, θα δει ότι όταν τον ρώτησαν αν είχε τύψεις για την κρίσιμη συμβολή του στην κατασκευή πυρηνικών όπλων είπε «Όχι, γιατί εγώ είμαι επιστήμονας και η δουλειά μου δεν είναι να ασχολούμαι με τα αποτελέσματα της έρευνάς μου».</div><div><br /></div><div>Όσο και να τον αγαπάει η ανθρωπότητα τον Φάινμαν, αυτό δεν παύει να είναι μία πλανεμένη και στρεβλή δήλωση. Σαφώς πρέπει να ξέρεις ποια είναι η δουλειά σου και πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτή. Αυτό ακριβώς έκανε ο Αϊνστάιν.</div><div><br /></div><div><i><b>Έχουν γίνει πολλές κουβέντες στον τύπο σχετικά με το αν η ελληνική είναι «σεξιστική» γλώσσα. Είναι;</b></i></div><div><br /></div><div>Πάνω σε αυτό το θέμα έχει γίνει πολλή δουλειά που δεν είμαι καν σε θέση να συνοψίσω. Πάντως δεν είναι το γραμματικό σύστημα που είναι σεξιστικό αλλά η χρήση της γλώσσας στην καθημερινή εμπειρία. Το ζήτημα δεν είναι να αναμορφώσουμε το γραμματικό σύστημα της γλώσσας αλλά να δουλέψουμε τις χρήσεις της γλώσσας εντός των περιορισμών που μας δίνει η νοητική γραμματική. </div><div><br /></div><div>Το ότι οι καρέκλες είναι θηλυκές και οι τοίχοι είναι αρσενικοί δεν αντανακλά κάτι βαθύτερο. Τα ουγγρικά δεν έχουν γραμματικό γένος, σημαίνει αυτό ότι δεν είναι σεξιστική γλώσσα; Δεν νομίζω.</div><div><br /></div><div>Πρέπει λοιπόν κάποια στιγμή πρέπει να γίνει ξεκάθαρος διαχωρισμός μεταξύ γλώσσας και χρήσης της. Δηλαδή το γεγονός ότι τα περισσότερα γλωσσικά προβλήματα είναι στην πραγματικότητα πολιτικά και κοινωνικά: αυτό κουμπώνει με το ότι τα περισσότερα προβλήματα που είναι γλωσσικά είναι ζητήματα χρήσης της γλώσσας. </div><div><br /></div><div><i><b>Το άλλο γλωσσικό ζήτημα που παρατηρώ ότι απασχολεί τελευταία είναι τα πολλά αγγλικά δάνεια στη γλώσσα των zoomers. Είναι πρόβλημα;</b></i></div><div><br /></div><div>Και μεταξύ των ελάχιστων αστών στην Ελλάδα του 1930 θα άκουγε κανείς πάρα πολλές δάνειες λέξεις από τα γαλλικά. Οι περισσότερες μάλιστα δεν ενσωματώθηκαν καν αλλά χάθηκαν. Άντε να έμεινε κανένα «ασανσέρ» και κανένα «πορτατίφ». Δεν είναι όλα τα δάνεια για πάντα ούτως ή άλλως. </div><div><br /></div><div>Ο δανεισμός υπάρχει παντού και συνέχεια. Μέχρι και ο Λορεντζάτος παραδέχεται ότι αυτό που κάνει μία γλώσσα διαφορετική είναι η γραμματική της και όχι οι λέξεις της. Τα αγγλικά έχουν γύρω στο 60-70% δανεισμένο λεξιλόγιο. Έχει αλλοιώσει αυτό τον γερμανικό τους χαρακτήρα; Όχι. Αυτό που όντως τον αλλοίωσε είναι ότι κάποια στιγμή γραμματικά άρχισαν να απομακρύνονται από τις άλλες γερμανικές γλώσσες. </div><div><br /></div><div>Οι zoomers, λοιπόν, χρησιμοποιούν 40 δάνειες λέξεις εκ των οποίων μπορεί να επιβιώσουν οι 10. Οκ, θα έχουμε ακόμα 10 δάνειες λέξεις. Και; Όλη αυτή η συζήτηση περί δανεισμού είναι μία ακόμα περίπτωση ηθικού πανικού.</div><div><br /></div><div><i><b>Και ένα τελευταίο. Υπάρχει κάτι που να θυμάσαι ως μικρός που να σε εκστασίασε πάρα πολύ στη γλωσσολογία;</b></i></div><div><br /></div><div>Σκεφτόμουν πάνω σε αυτό ότι για παράδειγμα είσαι νομικός και μαθαίνεις όλα αυτά τα περίπλοκα νομικά πράγματα ή είσαι τεχνικός υπολογιστών και μαθαίνεις τα αντίστοιχα του τομέα σου. Όλα πολύ περίπλοκα αλλά τεχνητά.</div><div><br /></div><div>Μετά έχεις τη γλώσσα που είναι κτήμα της συντριπτικής πλειοψηφίας της ανθρωπότητας και που είναι ένα πολύπλοκο σύστημα το οποίο όμως κανείς δεν σου διδάσκει: η γλώσσα κατακτάται από τα νήπια χωρίς δυσκολία. Ξυπνάς ένα πρωί και έχεις ένα δίχρονο που χρησιμοποιεί μία αναφορική πρόταση. Είναι μαγικό.</div></div><div><div><div><br /></div><div><div><br /></div></div></div></div></div>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-39411254403027095162023-08-23T13:03:00.011+03:002023-09-11T22:25:26.735+03:00Το ουδέτερο, το @ και εμείς: Μία συζήτηση για τη συμπεριληπτική γλώσσα<p>Απόσπασμα <a href="https://www.athinorama.gr/texnes/3019746/to-oudetero-to-kai-emeis-mia-suzitisi-gia-ti-sumperiliptiki-glossa" target="_blank">του ομώνυμου άρθρου του Κωνσταντίνου Κωνσταντόπουλου που δημοσιεύθηκε στο Αθηνόραμα</a>. Πιο συγκεκριμένα, παρατίθεται η συζήτηση μεταξύ μας, ενώ το άρθρο περιέχει επίσης συζητήσεις με την Ερωφίλη Κόκκαλη και το Mochi Γεωργίου.</p><h2 style="text-align: left;">Οι τοποθετήσεις ενός ειδικού της γλώσσας</h2><p><i>Ποια είναι η ανάγκη που ωθεί κάποια μέλη της γλωσσικής κοινότητας να χρησιμοποιούν συμπεριληπτική γλώσσα; Μπορείτε να ξεχωρίσετε κάποια παραδείγματα αυτής, όπως έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια; </i></p><p>Φοίβος Παναγιωτίδης: Η ανάγκη για δικαιοσύνη και ορατότητα. Κι αυτές φυσικά δεν είναι, ή δεν θα έπρεπε να είναι, ανάγκες μόνο κάποιων μελών της γλωσσικής κοινότητας. Είναι ζήτημα στοιχειώδους δικαιοσύνης να αποκαλείται το μέλος μιας κοινότητας με το όνομα ή με τον τρόπο που η κοινότητα αυτή έχει επιλέξει να αποκαλείται: έχει δικαίωμα να μπορεί να αυτοπροσδιορίζεται. Το αίτημα αυτό του αυτοπροσδιορισμού δεν αφορά μόνο τα άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας ή μόνο τις γυναίκες αλλά έχει να κάνει και με τη φυλή, με την εθνότητα και άλλες ταυτότητες. </p><p>Γιατί όμως συνδέουμε τον αυτοπροσδιορισμό με τη δικαιοσύνη; Αν μια κοινότητα δεν έχει φωνή ή δεν ακούγεται η φωνή της δυνατά, τουλάχιστον αυτά που θεωρεί δικά της πράγματα θα πρέπει να μπορεί να τα αποκαλεί όπως επιθυμεί εκείνη. Με άλλα λόγια "δεν θα μου πεις εσύ πώς θα ονομάζομαι", και αυτό είναι ακόμα πιο καίριο αίτημα όταν οι προς αντικατάσταση όροι είναι προσβλητικοί, πατερναλιστικοί ή και ταπεινωτικοί πολλές φορές.</p><p>Η ορατότητα αφορά κυρίως έμφυλους προσδιορισμούς. Είναι σημαντικό να αποτυπώνεται λ.χ. ότι μια κοσμητόρισσα είναι γυναίκα με τον ίδιο τρόπο που αβίαστα και συνηθισμένα (όπως πρόσφατα επισήμαναν οι Τσιπλάκου και Αλβανούδη) αποτυπώνεται ότι μια μανάβισσα είναι γυναίκα. Πράγματι, τα "βουλεύτρια" και "δικαστίνα" ξεσηκώνουν τόσο θόρυβο ενώ για επαγγέλματα κατώτερων τάξεων τα συμπεριληπτικά θηλυκά όπως μανάβισσα, δασκάλα, καντηλανάφτρα, κομμώτρια υπάρχουν εδώ και δεκαετίες, όπως και επαγγελματικοί όροι με περισσότερο κοινωνικό κύρος, όπως εκδότρια, επιμελήτρια, διευθύντρια, ανακρίτρια κ.τ.λ. Προφανώς η συμπερίληψη στο έμφυλο λεξιλόγιο ενοχλεί όταν αγγίζει τις τρεις εξουσίες: νομοθετικά (βουλεύτρια), εκτελεστική (πρωθυπουργίνα ή προεδρίνα) και δικαστική (δικαστίνα).</p><p><i>Σε τι έκταση χρησιμοποιείται συμπεριληπτική γλώσσα στον ακαδημαϊκό χώρο;</i></p><p>Φ.Π.: Σε πολύ μεγάλη και καλά κάνει, αλλά ο ακαδημαϊκός χώρος είναι πολλές φορές μια φούσκα την οποία χωρίζει από την κοινωνία ένα λεπτό αλλά πραγματικό τοίχωμα. Ωστόσο, ήδη από τον καιρό της γλωσσολόγου Θεοδοσίας Παυλίδου έχει γίνει πολλή δουλειά. Υπάρχουν μάλιστα τουλάχιστον δύο οδηγοί για τη συμπεριληπτική χρήση: ο οδηγός της Τσοκαλίδου του 1996 καθώς και ο "Οδηγός χρήσης μη σεξιστικής γλώσσας στα δημόσια έγγραφα” των Γκασούκα και Γεωργαλλίδου του 2018, έκδοση της πάλαι ποτέ Γενικής Γραμματείας Ισότητας.</p><p><i>Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ως "λάθος” τη χρήση των νέων τύπων; Υπάρχει κάποια διαφοροποίηση ως προς αυτό όταν μιλάμε για τη γραμματική (π.χ. ουδέτερο) και όταν μιλάμε για τη σημασία των λέξεων;</i></p><p>Φ.Π.: Σε γενικές γραμμές, δεν μπορούμε να "πιάσουμε” και να διαμορφώσουμε συνειδητά τη γραμματική, δηλαδή τον μηχανισμό που φτιάχνει λέξεις και προτάσεις. Μπορούμε και πρέπει να επιλέγουμε το λεξιλόγιό μας με βάση αρχές όπως η ισότητα, η ορατότητα, η συμπερίληψη και η δικαιοσύνη – αλλά στην περίπτωση της γραμματικής αυτό δεν μπορεί να συμβεί ή μπορεί να συμβεί μόνο προσωρινά και περιορισμένα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι αντωνυμίες neo, που στα αγγλικά θα αντικαθιστούσαν το επίκοινο he, δηλαδή τη χρήση του αρσενικού όταν δεν γνωρίζουμε ή όταν δεν μας αφορά το γένος ή όταν θέλουμε να συμπεριλάβουμε όλα τα γένη. Καμία από αυτές τις αντωνυμίες neo δεν επέζησε, ενώ επικράτησε το γραμματικώς κατάλληλο they, που χρησιμοποιούνταν ήδη από τον 16ο αιώνα με αυτόν τον τρόπο.</p><p>Στα ελληνικά υπάρχει η προσπάθεια να χρησιμοποιείται το ουδέτερο γένος ως επίκοινο, δηλαδή όταν δεν γνωρίζουμε ή όταν δεν μας αφορά το γένος ή όταν θέλουμε να συμπεριλάβουμε όλα τα γένη. Το γένος όμως είναι ένα χαρακτηριστικό της γραμματικής, άρα δεν μπορούμε να το "πιάσουμε” και να το διαμορφώσουμε συνειδητά.</p><p>Αφενός σε επίπεδο χρήσης, η επιβολή του ουδέτερου γένους αντικειμενοποιεί ή εκνηπιώνει. Σκεφτείτε πόσο προσβλητικοί ή και κακοποιητικοί ακούγονται όροι όπως μεταναστά, αλβανά, πακιστανά και πόσο υποτιμητικό ακούγεται το να αναφέρεται κανείς σε κάποιο άτομο ως π.χ. "το καημένο": αμέσως του αρνούμαστε την ικανότητα για αυτενέργεια, σαν να είναι πράγμα ή νήπιο. Αλλά ας πούμε ότι αυτό συν τω χρόνω θα μπορούσε ίσως να αλλάξει, όπως ελπίζουν πολλά άτομα που επενδύουν σε αυτού του είδους τον ακτιβισμό. Πέρα από τη χρήση, όσον αφορά την ίδια τη γραμματική, σκεφτείτε ότι ακόμα και στα αγγλικά το (έμψυχο) επίκοινο γένος σηματοδοτείται με το they και όχι με το it (την αντίστοιχη ουδέτερη αντωνυμία των ελληνικών).</p><p>Ειδικά στα ελληνικά τώρα, η χρήση του ουδετέρου ως επίκοινου είναι βαθιά προβληματική επειδή το ουδέτερο στη γλώσσα μας δεν είναι ποτέ έμψυχο. Αποτελεί μόνο γραμματικό γένος (που αποτελεί μια εσωτερική υπόθεση της γραμματικής) και ποτέ δεν αντανακλά το λεγόμενο φυσικό γένος (που δίνει πληροφορίες για το βιολογικό / κοινωνικό φύλο, π.χ. θεία, θείος). Με δυο λόγια, το ουδέτερο δεν μπορεί να αποτυπώσει το μη-έμφυλο έμψυχο. Σκεφτείτε, οι λέξεις κορίτσι και αγόρι σαφώς δηλώνουν έμψυχα έμφυλα όντα αλλά αυτό δεν αποτυπώνεται στο (καθαρά γραμματικό) ουδέτερο γένος τους, αντίθετα με τα εξίσου έμφυλα "κόρη" και "γιος".</p><p><i>Μπορεί η συμπεριληπτική γλώσσα να κανονικοποιηθεί μελλοντικά και στην ευρύτερη γλωσσική κοινότητα;</i></p><p>Φ.Π.: Βεβαίως, και πρέπει. Είπαμε ότι είναι ζήτημα δικαιοσύνης και ορατότητας.</p><p><i>Τι δύναμη μπορούν να έχουν αυτές οι αλλαγές στη γλώσσα; Αποτελούν περιορισμούς ή μπορούν όντως να φέρουν την αλλαγή εκτός του γλωσσικού πεδίου;</i></p><p>Φ.Π.: Ο γλωσσοκεντρισμός είναι προβληματικός σε όλα τα πεδία. Άραγε η αντικατάσταση των διάφορων υβριστικών όρων για τους Ρομά και η χρήση του Ρομ ή (έστω) του Τσιγγάνος, Τσιγγάνα ακόμα και εκ μέρους των ρατσιστών έχει φέρει την αλλαγή σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο; Η χρήση του όρου τρανς αντί για την πλειάδα των εξευτελιστικών όρων που βρίσκονταν σε χρήση έχει από μόνη της διαβρώσει την ετεροκανονική ιδεολογία; Σε καμία περίπτωση, απλώς λέμε μια "καλή" λέξη αντί για μια κακή λέξη και μετά μπορούμε να συνεχίσουμε να είμαστε ρατσίσταροι ή τρανσφοβικοί. Ο γλωσσικός ακτιβισμός είναι αναγκαίος αλλά όχι ικανός. Έπεται η αποσυναρμολόγηση της ρητορικής του μίσους (ακόμα και όταν τηρεί τα προσχήματα ευπρέπειας), κατόπιν της ιδεολογίας και (τέλος) επιβάλλεται η επαναδιαπραγμάτευση των υλικών συνθηκών.</p>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-59630757199678751392023-07-11T11:52:00.003+03:002023-07-11T11:52:21.441+03:00Η παρουσίαση του Μεταξύ νόησης και φωνής στον Κήπο του Μουσείου<p>Για το βιβλίο μίλησαν:</p><p></p><ul style="text-align: left;"><li>Γιώργος Κοτζόγλου Αναπληρωτής καθηγητής Γλωσσολογίας Πανεπιστήμιο Αιγαίου</li><li>Δημήτρης Μιχελιουδάκης, Επίκουρος καθηγητής Γλωσσολογίας ΑΠΘ και ο συγγραφέας</li><li>Φοίβος Παναγιωτίδης, Καθηγητής Θεωρητικής Γλωσσολογίας Πανεπιστήμιο Κύπρου</li></ul><p></p><p>Συντόνισε η: Δανάη Κολτσίδα Διευθύντρια Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς</p><p><br /></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><iframe allowfullscreen="" class="BLOG_video_class" height="266" src="https://www.youtube.com/embed/1hX4w9UPoVM" width="320" youtube-src-id="1hX4w9UPoVM"></iframe></div><br /><p></p>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-77202562886079732492023-05-31T20:06:00.004+03:002023-05-31T20:06:59.742+03:00Κατσαρίδες, διάλεκτοι και περισπωμένεςΣυζήτηση με τη <a href="https://www.youtube.com/@sixthousandislands">Dariushka</a> στη σειρά πόντκαστ της <i>Αυτό σε τσιχλοφουσκί το έχετε;</i> (<a href="https://open.spotify.com/show/7ppiROc4zJuRTkqxwbiRlt" target="_blank">εδώ</a> κι <a href="https://podcasts.apple.com/gr/podcast/%CE%B1%CF%85%CF%84%CF%8C-%CF%83%CE%B5-%CF%84%CF%83%CE%B9%CF%87%CE%BB%CE%BF%CF%86%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%BA%CE%AF-%CF%84%CE%BF-%CE%AD%CF%87%CE%B5%CF%84%CE%B5/id1547818387" target="_blank">εδώ</a>, ενώ τη στηρίζετε κάνοντας μια συνδρομή <a href="https://www.patreon.com/sixthousandislands" target="_blank">εδώ</a>).<div><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjAvsXxlXss_IB1uoVHAZ4zQgJTTkon8cGoOJuPNgupP57NRSNrvzYXbVLTnuOIohx56KOZ5BJeoqMbh0PQK1FeN3PYbD78ltDIOKLNZGAO43KErmvnA0wNbT5xyIxggePRDOKFzuNw50t5aHu373sfNxEmWC74u6JkLgWofuALlXU-PIvd5g/s640/%CE%A4%CE%A3%CE%99%CE%A7%CE%9B%CE%9F%CE%A6%CE%9F%CE%A5%CE%A3%CE%9A%CE%99.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="640" data-original-width="640" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjAvsXxlXss_IB1uoVHAZ4zQgJTTkon8cGoOJuPNgupP57NRSNrvzYXbVLTnuOIohx56KOZ5BJeoqMbh0PQK1FeN3PYbD78ltDIOKLNZGAO43KErmvnA0wNbT5xyIxggePRDOKFzuNw50t5aHu373sfNxEmWC74u6JkLgWofuALlXU-PIvd5g/s320/%CE%A4%CE%A3%CE%99%CE%A7%CE%9B%CE%9F%CE%A6%CE%9F%CE%A5%CE%A3%CE%9A%CE%99.jpeg" width="320" /></a></div><div><div><br /></div><div>Το επεισόδιο στο οποίο συζητάμε, με τίτλο <i>Κατσαρίδες, διάλεκτοι και περισπωμένες,</i> το ακούτε <a href="https://open.spotify.com/episode/5WVLwxo0AzPYIMSwqVqLxC" target="_blank">εδώ</a> ή <a href="https://podcasts.apple.com/gr/podcast/%CE%BA%CE%B1%CF%84%CF%83%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%B4%CE%B5%CF%82-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CE%BB%CE%B5%CE%BA%CF%84%CE%BF%CE%B9-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%80%CF%89%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82-ft-%CF%86%CE%BF%CE%AF%CE%B2%CE%BF%CF%82-%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CF%89%CF%84%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%82/id1547818387?i=1000615113071" target="_blank">εδώ</a>.</div></div>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-86372829915201223462023-03-23T23:11:00.002+02:002023-03-25T13:40:59.154+02:00Μια συζήτηση για τη γλώσσα και τη γλωσσολογία<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><iframe allowfullscreen="" class="BLOG_video_class" height="266" src="https://www.youtube.com/embed/vpn17gHSI-E" width="320" youtube-src-id="vpn17gHSI-E"></iframe></div><br /><span style="background-color: white; color: #050505; font-family: system-ui, -apple-system, "system-ui", ".SFNSText-Regular", sans-serif; font-size: 15px; white-space: pre-wrap;">Zωντανή διαδικτυακή συζήτηση μαζί μου με αφορμή την επανάληψη του διαδικτυακού μου μαθήματος <a href="https://l.facebook.com/l.php?u=https%3A%2F%2Fmathesis.cup.gr%2F...%2Fcourse-v1%3ALinguistics...%2Fabout%3Ffbclid%3DIwAR0Q8Cj7rvtIrlOcv0htlYV4AnJI0xEUuQD-N0cuuBFz6pNK3esKi0CqlyY&h=AT3sUxTl4ZA_OtzvNvbwg9PzRA-jtjMBu8-nau-tSrKI1Q86OIqs7DwxX5z1cfHS7nk9oCG0Zz_XEgZgQXPo0mxIT0MVT1p1l_7_7dt3AA4uv0-DkIhwZa4dUahdp-8TGjV8BFM&__tn__=-UK-R&c[0]=AT10cJty3tAN730jN9lEjx9G8qYbPDEtbVXn12WlFKiHcqMtq5chdH72-q3X4dwuJpEs_RE7yx1ji3e9rrfkV1fyoqYbEt-uOitUiUWQ6pX4oVSxpcLj92s842gpkrvP5R3Sfc_AQmzGmtaNhNbkfb1SfCXTDJeqifRNgypj90h-d-ZBFjOYfQ" target="_blank">«Τι είναι γλώσσα; Από τη νόηση στη φωνή»</a>, που προσφέρθηκε το 2023 για τέταρτη φορά από τη διαδικτυακή πλατφόρμα Mathesis.</span><p></p>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-20084180036065664752023-03-09T16:46:00.001+02:002023-03-09T16:46:15.395+02:00Door de woorden heen<p>Διαβάστε εδώ στα ολλανδικά <a href="https://neerlandistiek.nl/2023/02/door-de-woorden-heen/" target="_blank">τη βιβλιοκρισία του Marc van Oostendorp για το </a><i><a href="https://neerlandistiek.nl/2023/02/door-de-woorden-heen/" target="_blank">Μέσα από τις λέξεις</a>.</i></p><p>Ο <a href="https://www.vanoostendorp.net/" target="_blank">Marc van Oostendorp</a>, εκτός από επιφανής φωνολόγος και δεινός εκλαϊκευτής της γλωσσολογίας, ξέρει και (νέα) ελληνικά.</p>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-78966957211983079162022-10-19T23:11:00.002+03:002023-03-25T13:30:02.402+02:00Μεταφράζοντας αυτοσχέδια: υπάρχει λόγος σοβαρός;<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><iframe allowfullscreen="" class="BLOG_video_class" height="266" src="https://www.youtube.com/embed/1S5pfb1kr_s" width="320" youtube-src-id="1S5pfb1kr_s"></iframe></div><br />Ομιλία μου στο πλαίσιο των εορτασμών της Παγκόσμιας Ημέρας Μετάφρασης, μετά από πρόσκληση της Πανελλήνιας Ένωσης Μεταφραστών και του Κέντρου Εκπαίδευσης Μεταφραστών meta|φραση την Τετάρτη 28 Σεπτεμβρίου 2022.<p></p>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-80113155671462457302022-04-09T23:13:00.002+03:002023-03-25T13:37:01.522+02:00Ζητήματα εκλαΐκευσης της γλωσσολογίας: Μέσα από τις λέξεις<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><iframe allowfullscreen="" class="BLOG_video_class" height="266" src="https://www.youtube.com/embed/jGcQyGeQV4M" width="320" youtube-src-id="jGcQyGeQV4M"></iframe></div><br />Τηλεδιάλεξη ενταγμένη στον 3ο Κύκλο Τηλεδιαλέξεων με τίτλο «Γλώσσα, Λογοτεχνία, Γραμματισμοί» του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΑΠΚΥ) στις 8 Απριλίου 2022.<p></p>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-20884917266078467622022-04-07T19:00:00.001+03:002022-05-14T17:02:08.140+03:00Βουλεύτριες, μεταναστά ή όταν «εγώ νιώθω χαρούμενο»<p> </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><iframe allowfullscreen="" class="BLOG_video_class" height="266" src="https://www.youtube.com/embed/DL4Z9hAZu2Y" width="320" youtube-src-id="DL4Z9hAZu2Y"></iframe></div><br /><p></p><p>Η ομιλία μου για το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. </p>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-56481511508636027742022-01-31T11:10:00.002+02:002023-05-15T19:46:31.642+03:00Πόντκαστ της σειράς Science Talks του Πανεπιστημίου Κύπρου<p> Συζήτηση με τη Μαρίζα Λαμπίρη. Την ακούτε <a href="https://anchor.fm/science-talks-ucy/episodes/40-e1d6ok3" target="_blank">εδώ</a> ή <a href="https://spotifyanchor-web.app.link/e/fCCCQVSSOzb" target="_blank">εδώ</a>.</p><p>Θέματα:</p><p></p><blockquote><p>Γιατί ασχολούμαστε με τη γλώσσα. Εγγραμματισμός. Η αγωνία για την ορθότητα στη γλώσσα. Γλώσσα και ταυτότητα.</p><p>Μονογλωσσία, διάλεκτοι και νόρμα. Κυπριακά.</p><p>Το γλωσσικό μάθημα στα σχολεία.</p><p>Συντομογραφίες, γραφή και γλώσσα. Υπερδιόρθωση.</p><p>Γλωσσική κατάκτηση.</p><p>Ορθογραφία. Τυποποίηση. Ιστορική ορθογραφία. </p><p>Ποιες νοητικές κατηγορίες γραμματικοποιούνται. Γένος και χρώμα. Γλωσσικός σεξισμός.</p><p></p></blockquote><p><br /></p>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-46435637530899848742022-01-29T10:55:00.003+02:002022-02-12T11:06:21.603+02:00Συζήτηση με τον Κωνσταντίνο Πουλή<p> Την βλέπετε εδώ:</p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><iframe allowfullscreen="" class="BLOG_video_class" height="266" src="https://www.youtube.com/embed/qwaf8C1oXCw" width="320" youtube-src-id="qwaf8C1oXCw"></iframe></div><div><br /></div>Κείμενο που περιλαμβάνει και απομαγνητοφώνηση μέρους της συζήτησης <a href="https://thepressproject.gr/menexedes-kai-zouboulia-synentefxi-me-ton-glossologo-foivo-panagiotidi/" target="_blank">εδώ</a>. Αποσπάσματα:<div><br /><div><br /></div><div><div><i><b>Για τα λάθη:</b></i></div><div><br /></div><div>Εδώ υπάρχουν τρία διαφορετικά ερωτήματα. Το πρώτο είναι το τι είναι λάθος. Αυτό το κοιτάμε λίγο στο Μίλα μου για γλώσσα, το παλιό βιβλίο. Δηλαδή υπάρχουν λάθη τα οποία είναι σαρδάμ, υπάρχουν άλλα που είναι γίνονται αντιληπτά ως λάθη γιατί είναι προϊόντα γλωσσικής αλλαγής, όπως το ουσιαστικό ο ασθενής, του ασθενή, που είναι μία άλλη ιστορία από το επίθετο ο επιεικής, του επιεική. Είναι σοκαριστικό πόσο λίγη πραγματική έρευνα υπάρχει σε αυτά τα θέματα.</div><div><br /></div><div>Πάρα πολλοί που ξεκινάνε να ρυθμίσουν αυτά τα θέματα βασίζονται σε περιστασιακές παρατηρήσεις, σε επιδερμικές αναλογίες.</div><div><br /></div><div>Και φυσικά υπάρχουν και λάθη τα οποία είναι απλώς ίχνη μιας άλλης γλωσσικής ποικιλίας. Στη θεωρητική γλωσσολογία προτιμάμε τον όρο ποικιλία αντί για γλώσσα, διάλεκτος ή το ελληνικής επινόησης “ιδίωμα”, έτσι ώστε να μη χρειάζεται να παίρνουμε πολιτικές αποφάσεις για το τι είναι τι.</div><div><br /></div><div>[…]</div><div><br /></div><div>Το επόμενο ζήτημα είναι γιατί να χρησιμοποιούμε διορθωτές, αφού εμείς οι γλωσσολόγοι είμαστε χίπηδες, λύνουμε τις πλεξούδες μας και τρέχουμε στα λιβάδια της γλωσσικής ελευθερίας. Υπάρχουν κοινωνίες οι οποίες έχουν μία νόρμα. Νόρμα είναι πολύ απλά αυτή η κοινώς αποδεκτή γλώσσα που χρησιμοποιούμε όλοι για επίσημες χρήσεις. Αν, ας πούμε, πάτε στη Νορβηγία υπάρχουν δύο γραπτές νόρμες και βέβαια ο καθένας μιλάει όπως θέλει. Σε μας υπάρχει μία νόρμα η οποία είναι η κοινή νεοελληνική, που υποτίθεται ότι είναι η γλωσσική ποικιλία που απαιτείται από εμάς να χρησιμοποιούμε. Έλα όμως που η κοινή νεοελληνική δεν έχει ένα όργανο να τη ρυθμίζει. Γιατί οι νόρμες χρειάζονται ένα όργανο να τις ρυθμίζει.</div><div><br /></div><div><br /></div><div><i><b>Για τις ρίζες των λέξεων: μεταξύ κλαρίνου και γαμπρού</b></i></div><div><br /></div><div>Αυτό είναι ένα πολύ λεπτό τεχνικό ζήτημα. Και μάλιστα τόσο λεπτό που έχει αρχίσει να γίνεται αντικείμενο καλύτερης κατανόησης τα τελευταία είκοσι χρόνια. Θα αφήσω τον κλαρινογαμπρό και θα πιάσω το ψαρονέφρι.</div><div><br /></div><div>Το ψαρονέφρι έχει δύο ρίζες: ψαρ- και νεφρ-. Όπως όλοι ξέρουμε, δεν έχει σχέση με το ψάρι και δεν έχει σχέση με τα νεφρά.</div><div><br /></div><div>Κάποιοι καρπενησιώτες προσπαθούν να μου εξηγήσουν ότι αυτό συμβαίνει διότι αυτό που λέτε εσείς ψαρονέφρι δεν είναι αυτό που λέμε εμείς ψαρονέφρι, αλλά δεν θέλω να μπω σε τέτοιες αντιδικίες.</div><div><br /></div><div>Το ψαρονέφρι δεν είναι ούτε ψάρι ούτε νεφρό. Θα πει λοιπόν κάποιος, ιδίως αν είναι από αυτούς τους επιδερμικούς τύπους που περιέγραψα πριν, που νομίζουν ότι μπορούν να κατανοήσουν τα γλωσσικά φαινόμενα κοιτώντας επιδερμικά πέντε ή δέκα παραδείγματα: Άρα τα σύνθετα μπορούν να σημαίνουν ό,τι να ‘ναι. Καλόγερος είναι το σπυρί που βγάζω όταν έχω μόλυνση ή εκεί που κρεμάμε το παλτό, ψαρονέφρι δεν έχει σχέση με το ψάρι, δεν είναι νεφρό, ασημόψαρο είναι αυτό που μπαίνει μέσα στα βιβλία δεν είναι ούτε ψάρι, ούτε καν ασημί δεν είναι. Όμως δεν είναι ακριβώς έτσι, διότι δίπλα στο ψαρονέφρι υπάρχει το ψαροκόκκαλο. Δίπλα στο ψαρονέφρι υπάρχει το ψαροκέφαλο. Άρα η λεπτή διάκριση που έχουμε να κάνουμε είναι μεταξύ ρίζας και ρίζας που έχει κατηγορία, που είναι η ουσιαστικό ή ρήμα.</div><div><br /></div><div>[…]</div><div><br /></div><div>Τα ρήματα δεν είναι απαραίτητα αυτά που έχουν τις καταλήξεις. Ρήμα στα ελληνικά μπορεί να θεωρήσει κάνεις κάτι σαν κουρεύ-. Το θέμα κουρεύ- που περιέχει τη ρίζα κουρ, και αυτό το “ευ” που λέει “γεια σας είμαι ρήμα”, αυτό έχει μία σημασία, αυτό που κάνουμε στα μαλλιά μας. Αλλά αν πάρουμε τη ρίζα κουρ- θα δούμε ότι υπάρχει και ένα ρήμα κουράρω και υπάρχει και ένα ρήμα κουράζω.</div><div><br /></div><div>Άρα η ίδια η ρίζα δεν φαίνεται να έχει περιεχόμενο. Σημασία αποκτά από τη στιγμή που η ρίζα γίνεται ρήμα ή ουσιαστικό. Και εκεί θεωρούμε στην τρέχουσα έρευνα ότι είναι η διαφορά μεταξύ της ρίζας που δεν έχει περιεχόμενο και ενός ρήματος που έχει.</div><div><br /></div><div>[...]</div><div> </div><div><br /></div><div><i><b>Για τον κίνδυνο του αφανισμού της ελληνικής γλώσσας:</b></i></div><div><br /></div><div>Οι γλώσσες χάνουν το παιχνίδι όταν παύουν να κατακτώνται μέσα στο σπίτι ως μητρικές γλώσσες. Αυτό συνέβη εν πολλοίς με τα αρβανίτικα στην Ελλάδα και συμβαίνει εδώ και δεκαετίες με τα αρμάνικα, τα βλάχικα. Εκεί χάνεται η μπάλα. Όταν ξεκινάει μία γενιά χωρίς να έχει κατακτήσει στο σπίτι, και εννοώ στην αυλή, στη γειτονιά, το χωριό, την παραδοσιακή γλώσσα. Εκεί πεθαίνουν οι γλώσσες. Το χαρακτηριστικό είναι ότι οι περισσότερες γλώσσες που πεθαίνουν, πεθαίνουν όχι διότι αντικαθίστανται από τα αγγλικά, όπως πιστεύουν κάποιοι, αλλά διότι αντικαθίστανται από ντόπιες εθνικές γλώσσες.</div><div><br /></div><div>Υπάρχει και η άλλη όψη. Σε μία κοινωνία η οποία είναι βάναυσα μονόγλωσση και έντονα εθνικιστική, η οποία δεν προσφέρει μέσω της εκπαίδευσης τη δυνατότητα της πολυγλωσσίας, κάποια στιγμή αναγκάζεσαι να επιλέξεις.</div><div><br /></div><div>Παραδείγματος χάρη, φανταστείτε ότι είμαι ένα πιτσιρίκι που έρχεται από τον Αμαζόνιο. Μιλάω κάποια γλώσσα του Αμαζονίου, ας πούμε τα χισκαριάνα, είπα μία τυχαία γλώσσα, και πρέπει να κάνω κάτι στη ζωή μου, ενδεχομένως φεύγοντας από το δάσος ή από το χωριό μου. Θα πρέπει να μάθω πορτογαλικά. (Το παράδειγμα είναι εικονικό. Δεν έχω κάποιο παράπονο από το βραζιλιάνικο σχολείο.) Αν το βραζιλιάνικο σχόλιο δεν μου επιτρέπει να καλλιεργήσω τα χισκαριάνα ταυτόχρονα με τα πορτογαλικά, πού είναι η νόρμα στη Βραζιλία και η οποία θα μου ανοίξει πόρτες, θα μου βρει δουλειά, θα με βοηθήσει να κοινωνικοποιηθώ και πέρα από τη φατρία, τη φάρα, τη φυλή μου, θα πρέπει κάποια στιγμή να πάρω μία απόφαση. Θα γυρίσω πίσω στο χωριό στον Αμαζόνιο, στα κουνούπια ή θα πάω να πάω να ζήσω το όνειρο στο Σάο Πάολο; Το βάζω με όρους αστικοποιησης για να μη μιλήσω με ελληνικά παραδείγματα, τα οποία πονάνε περισσότερο, στα οποία όμως πάλι υπάρχει το στοιχείο της αστικοποίησης, ειδικά τις δεκαετίες του ’50 και του ’60.</div><div><br /></div><div>Έτσι πεθαίνουν οι γλώσσες. Το να λέμε ότι θα πεθάνουν τα ελληνικά είναι κωμικό.</div></div></div>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-47341760030511278192022-01-26T10:51:00.011+02:002022-02-12T11:14:58.096+02:00Συζήτηση με τον Χρίστο Χατζηιωάννου<p> Η συζήτησή μας για το τι είναι και τι δεν είναι Γλωσσολογία, στην εκπομπή <i>Διαδράσεις</i> του Astra FM. Την ακούτε <a href="https://www.mixcloud.com/Dialogos/26-01-2022-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82/" target="_blank">εδώ</a>.</p><p><br /></p>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-24266268080449574532022-01-12T11:00:00.005+02:002022-02-12T11:02:08.653+02:00Συζήτηση με τον Δημήτρη Τρίκα στην εκπομπή του Τρίτου Προγράμματος BookFly<p>Μας ακούτε <a href="https://webradio.ert.gr/trito-programma/12ian2022-bookfly-sto-trito-programma-kalesmenos-o-kathigitis-glossologias-fivos-panagiotidis-paragogi-parousiasi-dimitris-trikas/" target="_blank">εδώ</a>. Μιλάμε κυρίως για τη σχέση Γλωσσολογίας με τον δημόσιο λόγο για τη γλώσσα αλλά και (ξώφαλτσα) με τη Φιλοσοφία.</p>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-80205912448660300442021-12-14T10:45:00.023+02:002022-02-12T10:50:30.298+02:00☆ Ο Φοίβος Παναγιωτίδης στο Εργαστήρι του συγγραφέα (επιστημονικής εκλαΐκευσης)<p>Ξεκινάμε από την αρχή: δεν είναι καθόλου μα καθόλου εύκολο να εκλαϊκεύεις πορίσματα της επιστημονικής έρευνας. Ισχύει μάλιστα το εξής παράδοξο, αν και αληθές: όσον αφορά την ίδια τη διαδικασία της γραφής, πιο εύκολα γράφει κανείς σύνθετα τεχνικά κείμενα για την επιστήμη του παρά κείμενα που αποσκοπούν στο να εξηγήσουν στο ευρύ κοινό τις ανακαλύψεις της επιστήμης του.</p><p>Με την εκλαΐκευση ασχολούμαι από το 2006 με δημοσιεύματα σε εφημερίδες και με δύο πλέον βιβλία. Δυστυχώς για εμένα, είμαι γλωσσολόγος. Γλωσσολογία είναι η επιστήμη που μελετάει τη γλώσσα και καθαυτή αλλά και σε σχέση με άλλα γνωστικά αντικείμενα. Γιατί λοιπόν «δυστυχώς»; Επειδή η γλωσσολογία, όσο κι αν δυσκολεύεται κανείς να το πιστέψει, είναι η μεγάλη απούσα στον δημόσιο λόγο για τη γλώσσα.</p><p>Το πρώτο μου βιβλίο για το ευρύ κοινό, <i>Μίλα μου για γλώσσα</i> (2013, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) ήταν αποτέλεσμα ανθολόγησης άρθρων μου στην κυπριακή εφημερίδα Πολίτης (2006-2010) και στην Καθημερινή (2009-2012), τα οποία βεβαίως αναθεωρήθηκαν, εμπλουτίστηκαν και ξαναδουλεύτηκαν. Αυτή η μέθοδος γραφής είχε το πλεονέκτημα ότι μου έδωσε την ευχέρεια και πολλές ευκαιρίες να εξασκήσω τη λεπτή αλλά απαιτητική τέχνη της εκλαΐκευσης σε μικρά επιμέρους θέματα κατ’ αρχάς. Επιπλέον, τα άρθρα γίνονταν αντικείμενο κριτικής και σχολιασμού, οπότε μπορούσα κι εγώ να ασκηθώ στη σαφήνεια, στην ακρίβεια και στην αμεσότητα ― αναγκαίες στην εκλαΐκευση κι οι τρεις τους.</p><p>Το αποτέλεσμα, το <i>Μίλα μου για γλώσσα</i>, προσέφερε μια σύντομη ξενάγηση στη Γλωσσολογία συζητώντας κάποια γλωσσικά φαινόμενα. Η ποικιλία θεμάτων που προσέφερε σε μικρές ποσότητες, απαραίτητες για να μη βαρεθεί το μη εξειδικευμένο αναγνωστικό κοινό, έκανε το βιβλίο δημοφιλές ενώ γράφοντάς το (ξανα)έμαθα ότι η τεχνική ορολογία είναι ο σκόπελος της εκλαΐκευσης. Οι τεχνικοί όροι, ακριβώς αυτοί που διευκολύνουν τη συνεννόηση μεταξύ ειδικών και τους γλυτώνουν από τον πλατειασμό, είναι τελικά αυτοί που δυσκολεύουν τους (ας πούμε) αμύητους.</p><p>Ήθελα όμως να πάω παραπέρα, να προχωρήσω σε κάτι πέρα από ένα ανθολόγιο θεμάτων στη γλωσσολογία. Επέλεξα λοιπόν το 2017 ένα θέμα που για τους περισσότερους μη γλωσσολόγους είναι η γλώσσα: τις λέξεις. Πιστός στο πνεύμα της επιστήμης (όχι μόνο της δικής μου) αποφάσισα να πατήσω σε απλά παραδείγματα για να δείξω αφενός ότι γλώσσα δεν είναι μόνον οι λέξεις και αφετέρου ότι και οι ίδιες οι λέξεις είναι διαρθρωμένες με βάση υπόρρητους γραμματικούς κανόνες. Αυτό το πρόγραμμα υλοποιήθηκε ως το καινούργιο μου βιβλίο, το Μέσα από τις λέξεις (2021, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου).</p><p>Ακολουθώντας τη μέθοδο συγγραφής του προηγούμενου βιβλίου, δημοσίευσα έντεκα κείμενα στο διαδικτυακό περιοδικό <a href="https://www.bibliotheque.gr/" target="_blank">Bibliothèque</a> μεταξύ 2018 και 2021. Προκειμένου να αποφύγω αυτή τη φορά τη φόρμα ανθολογίας και για να συγκροτήσω πιο συνεκτικά το <i>Μέσα από τις λέξεις</i>, πρόσθεσα άλλα έξι κεφάλαια στο βιβλίο, ώστε να εξασφαλιστούν αφενός (σχετική) πληρότητα κι αφετέρου ενότητα στη συζήτηση σχετικά με τις λέξεις και με το τι μας αποκαλύπτουν.</p><p>Υπήρχε βεβαίως το ζήτημα της ορολογίας. Όσο και αν προσπαθεί να κανείς να απαλείψει τεχνικές συζητήσεις ή (θεός φυλάξοι) εξισώσεις, τύπους και διαγράμματα, η ορολογία παραμένει καίρια: δεν μπορείς να λες κάθε φορά «οι υπόρρητοι κανόνες της νοητικής γραμματικής που αφορούν τον σχηματισμό των λέξεων», θα πεις «μορφολογία». Ναι αλλά τι να κάνουμε; Οι μεν υποσημειώσεις προγκάνε τους αναγνώστες, το μπρος-πίσω των σημειώσεων τέλους ή των γλωσσαρίων τους αποθαρρύνει. Κατέφυγα λοιπόν στα πλαίσια.</p><p>Επειδή το <i>Μέσα από τις λέξεις</i> απευθύνεται σε απόφοιτους Λυκείου, είναι απαραίτητο να επεξηγείται η τεχνική ορολογία με συντομία και σαφήνεια. Τα επεξηγηματικά κείμενα εγκιβωτίστηκαν σε πλαίσια, κατά την πρακτική πολλών διδακτικών εγχειριδίων και άλλων εκλαϊκευτικών βιβλίων. Και έτσι, αν κάποιος λ.χ. γνωρίζει τι είναι η μορφολογία και δεν θέλει να διασπαστεί ο ρυθμός της ανάγνωσης, μπορεί να προσπεράσει το πλαίσιο που εξηγεί τον όρο· αλλιώς μπορεί να τον διαβάσει.</p><p>Και τι άλλο; Μα φυσικά χρειάζονται τα κατάλληλα παραδείγματα. Νομίζω ότι το πιο δύσκολο σκέλος της εκλαϊκευτικής διαδικασίας είναι να ανεύρεις και να συζητήσεις τα κατάλληλα παραδείγματα. Αυτό ισχύει επειδή μπορεί κανείς να ξεχάσει τις λεπτομέρειες ενός φαινομένου ή της ερμηνείας του, αλλά τα παραδείγματα μένουν ως υπενθύμιση ότι ναι, υπάρχει ένα ζήτημα εκεί, ένα εμπειρικό ζήτημα που πρέπει να επιλυθεί. Γι’ αυτό και στο Μέσα από τις λέξεις αφιερώνεται τόση προσοχή σε κλαρινογαμπρούς αλλά και βουλεύτριες, στο σάμαλι και το ραβανί αλλά και στο μπακλαβαδογλύκι (και σε άλλες ζαχαροπλαστικές), στο ψαρονέφρι και το ψαροκόκαλο, στη διακίνηση, στα σουβλάκια και τα τραπεζάκια – και πάει λέγοντας.</p><p style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #666666; font-family: "Open Sans", sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; margin: 0px 0px 10px; overflow-wrap: break-word;"><i><a href="https://www.fractalart.gr/phoevos-panagiotidis/">Δημοσιεύτηκε στο διαδικτυακό περιοδικό Fractal</a>.</i></p>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-89810949300346765812021-12-13T10:42:00.000+02:002022-02-12T10:44:28.448+02:00Πόντκαστ της LiFO<p> Με αφορμή τη δημοσίευση του <i>Μέσα από τις λέξεις</i> συζητάω με τον Τάσο Μπρεκουλάκη και τη Μαρία Δρακοπούλου εφ' όλης της ύλης:</p><blockquote style="border: none; margin: 0 0 0 40px; padding: 0px;"><p style="text-align: left;"></p><blockquote>Ποιο είναι το θηλυκό του «εαυτός»; Πώς μεταφέρεται στα ελληνικά το άρθρο για τα gender-fluid άτομα; Και γιατί τα γαριδάκια δεν είναι οι μικρές γαρίδες; Αυτά είναι ορισμένα από τα ερωτήματα που απασχολούν αυτό το podcast.</blockquote><p></p></blockquote><p>Στη σειρά Επόμενος Κόσμος, μπορείτε να το ακούσετε <a href="https://www.lifo.gr/podcasts/originals/ti-symbainei-otan-oi-lexeis-den-einai-arketes-o-glossologos-foibos-panagiotidis" target="_blank">εδώ</a>.</p>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-83936313503807909652021-10-21T10:33:00.002+03:002022-02-12T10:37:02.152+02:00Συζήτηση με τον Κώστα Ράπτη<p>Συζήτηση με τον Κώστα Ράπτη στην εκπομπή <span style="background-color: #f9f9f9; color: var(--ytd-video-primary-info-renderer-title-color,var(--yt-spec-text-primary)); font-family: Roboto, Arial, sans-serif; font-size: var(--ytd-video-primary-info-renderer-title-font-size,var(--yt-navbar-title-font-size,inherit));">mέtaβάσεις.</span></p><p>Ασχολούμαστε κυρίως με τις κοινωνικές και πολιτικές χρήσεις του λόγου για τη γλώσσα.</p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><iframe allowfullscreen="" class="BLOG_video_class" height="266" src="https://www.youtube.com/embed/tNlQvu3uFAk" width="320" youtube-src-id="tNlQvu3uFAk"></iframe></div><br /><p></p>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-9993055564295116322021-05-22T09:01:00.001+03:002021-05-22T09:01:39.732+03:00Πώς θα μπορούσε να αποδοθεί ο όρος queer στα ελληνικά; <p><i><b>της Λίνας Ρόκου</b></i> <br /></p><p>Η ορατότητα των <a aria-label="ΛΟΑΤΚΙ (opens in a new tab)" href="https://www.bovary.gr/loatki" rel="noreferrer noopener " target="_blank">ΛΟΑΤΚΙ</a>
ατόμων γέννησε την ανάγκη νέων όρων που αποτυπώνουν κοινότητες,
δραστηριότητες και πρακτικές που μέχρι πρόσφατα η κοινωνία αγνοούσε ή
επέλεγε να μην αναγνωρίσει, στιγματίζοντας τες. Οι όροι που
χρησιμοποιούμε είναι κατά βάση στην αγγλική γλώσσα δημιουργώντας έτσι,
σε ένα βαθμό, μια απόσταση από το περιεχόμενό τους, μια απόσταση που δεν
επιτρέπει εύκολα την απόκτηση οικειότητας ή και αυτοπροσδιορισμού με
εργαλείο την ελληνική γλώσσα.
</p><div class="container"><div class="body-text">
<p>Μια συζήτηση με τον γλωσσολόγο <strong>Φοίβο Παναγιωτίδη</strong>,
καθηγητή Θεωρητικής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, φέρνει στο φως
την ανάγκη για νέα ορολογία που θα προτείνει η ίδια η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα
στο πλαίσιο του δικαιώματος του αυτοπροδιορισμού και της ορατότητας. </p>
<p><strong>Η προσθήκη ή η δημιουργία ορολογίας από ποια ανάγκη γεννιέται και πώς αφορά τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα;</strong></p>
<p>Η <strong>συμπεριληπτικότητα</strong> εντάσσεται σε ένα ευρύτερο και
ισχυρότερο αίτημα δημιουργίας ορολογίας, το οποίο δεν υπαγορεύεται ούτε
από μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων ούτε από μία συγκεκριμένη ελίτ.
Αυτό λοιπόν το αίτημα δεν έχει να κάνει μόνο με τα άτομα της ΛΟΑΤΚΙ
κοινότητας ή μόνο με τις γυναίκες – αφού μιλάμε για αιτήματα που έχουν
τεθεί και από το φεμινιστικό κίνημα – αλλά έχει να κάνει και με τη φυλή,
με την εθνότητα κτλ.</p>
<p>Υπάρχει
η τάση, κυρίως σε πιο αντιδραστικούς
χώρους, να χαρακτηρίζονται αρνητικά
αυτά τα αιτήματα για επαναπροσδιορισμό
ή για ανανέωση ή για επαναδιαπραγμάτευση
της ορολογίας. Όμως ενώ στη γραμματική
δεν μπορείς να επέμβεις στην ορολογία
μπορείς και πρέπει να επέμβεις· κάθε
άλλο παρά αίτημα μεταμοντέρνων αναρχικών
λεσβιών μπαχαλοσατανιστριών είναι
αυτό.</p>
<p><strong>Τι ρόλο παίζει ο αυτοπροσδιορισμός στη δημιουργία νέας ορολογίας;</strong></p>
<p>Όταν
κατέρρευσε η Αυστροουγγαρία τα νέα
κράτη που δημιουργήθηκαν είχαν τη
διάθεση, το αίτημα και τη δυνατότητα να
αλλάξουν τα τοπωνύμια π.χ. των πόλεών
τους· κάπως έτσι το Άγκραμ έγινε Ζάγκρεμπ
κ.ο.κ. Η αλλαγή αυτή είχε και τότε
συγκεντρώσει σχόλια από πιο συντηρητικούς
κύκλους, σχόλια του τύπου «πού πάει
αυτός ο κόσμος;» ή «χάνουμε τα ωραία
γερμανικά ονόματα για να έρθουν αυτά
τα ατσούμπαλα, καινοφανή σλαβικά
τοπωνύμια». Ο λόγος που φέρνω αυτό το
παράδειγμα είναι γιατί πρόκειται για
κάτι που πια μας φαίνεται ανώδυνο –
στην πραγματικότητα όμως η αλλαγή των
τοπωνυμίων τότε είναι παρόμοια διαδικασία
με π.χ. τη δημιουργία μη σεξιστικής
ορολογίας τώρα.</p>
<p>Αν μια κοινότητα δεν έχει φωνή ή δεν ακούγεται η φωνή της δυνατά,
όταν της δοθεί η ευκαιρία και στον βαθμό που θα της δοθεί η ευκαιρία
επιθυμεί να μπορεί, αν μη τι άλλο, αυτά που θεωρεί δικά της πράγματα (το
λέω πολύ απλοϊκά), να τα αποκαλεί όπως επιθυμεί εκείνη. Με άλλα λόγια «<strong>δεν θα μου πεις εσύ πώς θα ονομάζομαι</strong>»,
και αυτό είναι ακόμα πιο καίριο αίτημα όταν οι προς αντικατάσταση όροι
είναι προσβλητικοί, πατερναλιστικοί ή και ταπεινωτικοί πολλές φορές.</p>
</div>
<div class="sidebar"><div class="sticky-ad"><div class="ad-block ad-side_1" data-slot="side_1">
<div class="ad-container" data-google-query-id="CJmX2-DH1_ACFbEMiwodIU4PNA" id="side_1">
</div>
</div>
</div></div>
</div>
<p><strong>Στο παράδειγμα αναφερθήκατε σε τοπωνύμια. Πόσο διαφορετικό
είναι το ζήτημα όταν μιλάμε για ανθρώπινες κοινότητες και
δραστηριότητες;</strong></p>
<p>Όσον
αφορά τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα μιλάμε για ένα
άθροισμα από κοινότητες οι οποίες
παραδοσιακά βρίσκονται, σε επίπεδο
ρητορικής τουλάχιστον, στο περιθώριο.
Συνεπώς δεν μιλάμε απλώς για τοπωνύμια
καθώς εδώ υπάρχει και το στοιχείο του
στίγματος· το στίγμα βεβαίως πολλές
φορές συνοδεύεται από σιωπή.</p>
<p><strong>Τι σημαίνει αυτό;</strong></p>
<p>Ότι για κάποια πράγματα δεν υπάρχει καν λέξη. Δεν υπάρχει καν λέξη
για κάποιες κοινότητες, δραστηριότητες, πρακτικές. Δεν υπάρχει λέξη
γιατί είναι κάτι που η κοινωνία αρνούνταν να αντικρίσει. Να ένα
παράδειγμα: η διαφορά του<strong> outing</strong> και του <strong>coming out</strong>.
Είναι χαρακτηριστικό ότι για την απόδοση του outing, που είναι σαφώς
αρνητικό, υπάρχει το λεγόμενο «κράξιμο» ενώ για το coming out δεν
υπάρχει τίποτα. Το coming out είναι μια έκφραση της αυτενέργειας σου,
της ελευθερίας σου. Δεν υπάρχει στα ελληνικά ο συγκεκριμένος όρος αλλά
ούτε και σε πολλές άλλες γλώσσες. Θεωρώ ότι οι κοινότητες που ανήκουν
στο φάσμα ΛΟΑΤΚΙ είναι αναγκαίο να προτείνουν και να επεξεργαστούν
ορολογία στα ελληνικά ώστε να μπορέσουν αυτές οι έννοιες να
εγκλιματιστούν γλωσσικά και να κανονικοποιηθούν.</p>
<p><strong>Υπό ποια έννοια;</strong></p>
<p>Δε θα κάτσουμε να ψειρίζουμε πώς θα πούμε το ντελίβερι στα ελληνικά
αλλά είναι σημαντικό να φαίνεται ότι το coming out δεν είναι μια μόδα
που μας έρχεται από τις σειρές του Netflix, παρά αφορά μια διαδικασία
ενός ανθρώπου ο οποίος θέλει να μοιραστεί με μια ομάδα ανθρώπων, που
επιλέγει ο ίδιος, κάτι τόσο κεφαλαιώδες όσο ο σεξουαλικός
προσανατολισμός του.</p>
<p><strong>Τι συμβαίνει όταν χρησιμοποιούμε αποκλειστικά ξένους όρους;</strong></p>
<p>Υπάρχει ένας κίνδυνος όσο χρησιμοποιούμε τους ξένους όρους να
δημιουργείται εντύπωση ότι κουβεντιάζουμε ζητήματα συρμού και λαϊφστάιλ,
εφήμερες κοινωνικές μόδες. Αυτό είναι επιζήμιο όταν μιλάμε για έννοιες
και δραστηριότητες που είναι παραδοσιακά στιγματισμένες – μιλάω δηλαδή
για το πεδίο του μη σεξιστικού λόγου και της ΛΟΑΤΚΙ ορολογίας και όχι
πώς θα πούμε τo φαστφούντ ή το φλασάκι. Είναι σημαντικό να υπάρχουν όροι
(όσοι, όπου κι αν γίνεται, δεν υπάρχει κανένας εξαναγκασμός) οι οποίοι
δεν θα φαίνονται αγγλοφερμένοι. Όσο οι όροι φαίνονται αγγλοφερμένοι
μοιάζει να μην αντιπροσωπεύουν μια ανθρώπινη ανάγκη παρά ξέρω γω κάποια
μόδα ή έναν κοινωνικό συρμό – όμως εν προκειμένω γι’ αυτό μιλάμε: για
ανθρώπινες ανάγκες. Οπότε καλό είναι να δούμε αν και σε ποιο βαθμό
μπορεί <i>να δημιουργηθεί ελληνική ορολογία,
κάτι που θα βοηθήσει να εμπεδωθεί ότι η αξιοπρέπεια, τα δικαιώματα και η
κοινωνική δικαιοσύνη δεν είναι μόδες και συρμοί</i>.
</p><p>Κι
αυτό όμως δεν είναι απόλυτο. Για παράδειγμα
η λέξη queer έχει μπει σε διαδικασία
ενσωμάτωσης, πλέον έχει ενταχθεί και
στο κλιτικό σύστημα της ελληνικής, λέμε
π.χ. τα κουήρια. Η κλιτική προσαρμογή
διευκολύνει αλλά δεν είναι απαραίτητη.
Δεν ξέρω καν αν έχει νόημα να έρθει ένας
προφέσορας ή ένας λεξικογράφος και να
πει «ώπα παιδιά, αυτό είναι ξένο και
ακούγεται λάθος». Είναι μια λέξη που
ήδη εγκλιματίζεται.</p>
<p>Ταυτόχρονα υπάρχει και η λεγόμενη <strong>επανοικειοποίηση</strong>,
και αναφέρω το κλασικό παράδειγμα της λέξης Χριστιανός που αρχικά
χρησιμοποιούταν ως βρισιά από τους Εθνικούς προς τους Χριστιανούς, μια
λέξη αλλόκοτη στα αυτιά των τότε ομιλητών, που οι Χριστιανοί την
οικειοποιήθηκαν.</p>
<p>Ο τρίτος δρόμος είναι οι κοινότητες που απαρτίζουν την ευρύτερη ΛΟΑΤΚΙ ομπρέλα <strong>να προτείνουν όρους προς συζήτηση</strong>: ας σεβαστούμε ότι κάθε κύτταρο της κοινότητας αυτής θα ακολουθήσει τη δική του διαδικασία στο να προτείνει όρους.</p><p><a href="https://www.bovary.gr/faces/oramatistes/queer-elliniki-glossa-kai-orologia-loatki" target="_blank"> Δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο <i>Bovary</i>. </a><br /></p>
<em></em>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-22125736617628392952020-12-11T12:41:00.001+02:002020-12-11T12:42:51.917+02:00Τροφοδιανομείς και ντελιβεράδες: Μιλήσαμε με τον Φοίβο Παναγιωτίδη για τη γλώσσα, τον Τσόμσκι και το Google Translate<p> <i><b>του Νίκου Σταματίνη</b></i></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Αν πρέπει οπωσδήποτε
να δώσουμε μια επικαιρική υφή σε αυτήν εδώ τη συνέντευξη, μάλλον θα
πρέπει να ασχοληθούμε με την περίφημη πια «τροφοδιανομή». Και γιατί όχι;
Δυστυχώς ή ευτυχώς οι συζητήσεις για τη γλώσσα είναι συζητήσεις που
γίνονται </span>viral<span lang="el-GR"> με διαφόρων ειδών αφορμές οι
οποίες μάλλον περισσότερο προκύπτουν από το πουθενά παρά μπαίνουν με
συστηματικό τρόπο στον δημόσιο λόγο. Συνεχίζουν όμως να αφορούν πολλούς.
</span>K<span lang="el-GR">αι αυτό είναι ένα σίγουρο «ευτυχώς». Οι
άνθρωποι παράγουν γλώσσα για τη γλώσσα, διορθώνουν, διαλέγουν
κατάλληλους τύπους, στιγματίζουν άλλους, στιγματίζονται και οι ίδιοι από
τις γλωσσικές τους επιλογές και φορτώνουν στη γλώσσα διαφόρων ειδών
«ενδυμασίες». Επομένως, όλη αυτή η συζήτηση για την «τροφοδιανομή» ήταν
απλώς ακόμα μια ευκαιρία για να μιλήσουμε για τη γλώσσα και ίσως,
τελικά, να μιλήσουμε και για τον εαυτό μας.</span></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Μέσα σε αυτό το
κλίμα, μιλήσαμε με έναν ειδικό για τη γλώσσα. Ο Φοίβος Παναγιωτίδης
είναι Καθηγητής Θεωρητικής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου και
συγγραφέας του <i>Μίλα μου για Γλώσσα</i>. Σύντομα μάλιστα περιμένουμε και το επόμενο βιβλίο του, <i>Πέρα από τις λέξεις</i>
που θα εκδοθεί μέσα στο 2021 από τις Εκδόσεις του 21ου, όπως
ανακοινώνεται για πρώτη φορά εδώ. Μιλήσαμε για μερικές βασικές
θεωρητικές (ή και ιδεολογικές) αρχές της επιστήμης της γλωσσολογίας, για
τα αρχαία ελληνικά αλλά και για πλούσιες και φτωχές γλώσσες.</span></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR"><b>Τελικά, εσείς παίρνετε </b></span><b>delivery</b><span lang="el-GR"><b> ή «τροφοδιανομή»;</b></span></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Χαχά, το περίμενα.
Εγώ από τον Παυλή παίρνω σουβλάκια, σταθερή αξία. Τι να πω, ποιος
παίρνει «τροφοδιανομή»; Σαν συσσίτιο μού ακούγεται. Και ο ντελιβεράς δεν
διανέμει τροφή, φαγητό διανέμει.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Τεσπά, συμμερίζομαι
την επιθυμία πολλών να προτείνουν εναλλακτικούς όρους με γνήσιες
ελληνικές ρίζες αντί να δέχονται κάποιο ξένο δάνειο όπως είναι. Όταν λέω
ότι τη συμμερίζομαι, εννοώ ως επιστήμονας γλωσσολόγος: γνωρίζουμε ότι
στις κοινωνίες με μακραίωνες κειμενικές παραδόσεις τα γλωσσικά δάνεια
(όπως π.χ. το «ντελίβερι») εντάσσονται στη γλώσσα πολλές φορές με
απροθυμία – δείτε τι γίνεται στη Γαλλία με την Ακαδημία τους, τι γινόταν
στην Πολωνία, τι γίνεται στην Ελλάδα.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Φυσικά το «ντελίβερι» ήδη έχει δώσει το καθαρά ελληνικό παράγωγο «ντελιβεράς», έτσι; </span>Αλλά και πάλι καταλαβαίνω ότι ενοχλεί κάποιους. <span lang="el-GR">Ας προτείνουν φιλόλογοι και μεταφραστές ελληνόρριζους όρους κι ας νικήσει ο καλύτερος – ή και κανένας. </span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Αυτό το λέω γιατί
πρέπει να έχουμε υπόψη ότι ακόμα και αν καθιερωνόταν το άνοστο κι
ελαφρώς ακυρολεκτικό «τροφοδιανομή» (ή κάτι άλλο) ως τεχνικός όρος, π.χ.
για τη νομοθεσία, ο κόσμος ακόμα θα έλεγε «ντελίβερι» ― εδώ δεν έπιασε
το κομψότερο «ταχυφαγείο» και τη βγάζουμε μια χαρά με τα «φασφουντάδικο»
και «φαγάδικο».</span></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR"><b>Ο γλωσσικός δανεισμός θα υπάρχει πάντα και παντού. Ωστόσο, δεν λέει κάτι ότι τις τελευταίες δεκαετίες αφορά κυρίως τα αγγλικά; </b></span><b>Υπάρχει ένα στοιχείο επιβολής του ισχυρού στα γλωσσικά συστήματα;</b></p><p style="text-align: justify;"><b>
</b></p><span lang="el-GR">Ναι και όχι.</span>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Ναι σε μεγάλο βαθμό
στον σημερινό κόσμο, στον οποίο τα αγγλικά είναι παγκόσμια, όχι απλώς
διεθνής, γλώσσα, άρα είναι και η γλώσσα της δικτυωμένης ψηφιακής εποχής.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Όχι από την άποψη ότι
το λεξιλόγιο της όπερας είναι στα ιταλικά όχι λόγω κάποιας ας πούμε
γλωσσικής ηγεμονίας της ιταλικής αλλά γιατί η όπερα υπήρξε αρχικά
ιταλικό προϊόν. Θέλω να πω ότι πολλές φορές μαζί με κάποιες νέες έννοιες
ή νέα πράγματα εισάγουμε και τους όρους από τη γλώσσα εκείνων που τα
έφτιαξαν (τις έννοιες ή τα πράγματα).</span></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR"><b>Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της επιστήμης της φιλολογίας και εκείνης της γλωσσολογίας; </b></span><b>Έχει νόημα να διατηρείται αυτή η διάκριση;</b></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Ώπα, δύσκολη ερώτηση.
Το πρόβλημα είναι πώς ορίζουμε τη φιλολογία. Αν εννοούμε τη μελέτη
κειμένων σε βάθος όταν λέμε «φιλολογία», και μάλιστα παλιότερων κειμένων
ή λογοτεχνικών κειμένων, τότε φυσικά και διαφέρουν. Όταν εννοούμε έτσι
τη φιλολογία, τότε οι φιλόλογοι αποκαθιστούν κι εκδίδουν κείμενα από
χειρόγραφα και παλιότερες εκδόσεις, τα υπομνηματίζουν (πολύ σημαντική
και δύσκολη δουλειά) και βεβαίως τα μελετούν και τα ερμηνεύουν.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Τώρα, η γλωσσολογία
είναι η επιστήμη της γλώσσας, έχει να κάνει με ό,τι αφορά τη γλώσσα, ενώ
η φιλολογία είναι η μελέτη κειμένων, είναι </span>scholarship<span lang="el-GR">. Από αυτή την άποψη, η φιλολογία βρίσκεται κοντά σε κλάδους της γλωσσολογίας όπως η κειμενογλωσσολογία και η ανάλυση λόγου. </span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Παρόλ’ αυτά, στην
Ελλάδα φιλολογία είναι και ο λόγος που κάνουμε για τον λόγο, δηλαδή πώς
ερμηνεύουμε τα νοήματα που εκφράζονται με τη γλώσσα – ε, εκεί μπορεί να
οφείλεται η όποια σύγχυση με τη γλωσσολογία.</span></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR"><b>Είναι η
γλωσσολογία λίγο σνομπ ή πιστεύετε ότι επικοινωνεί τα πορίσματα και τις
αρχές της και σε ευρύτερα κοινά έξω από την ακαδημία;</b></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Μια χαρά τίμιο και
λαϊκό παιδί είναι η γλωσσολογία, καθόλου σνομπ. Όπως κάθε επιστήμη
χρειάζεται όμως να εκλαϊκεύεται σωστά – δείτε π.χ. πόσο καλή δουλειά
έχει γίνει με την κβαντική φυσική και την εξελικτική βιολογία, επιστήμες
πολύ πιο σνομπ, ξέρω γω.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Εδώ όμως προκύπτουν
δύο βασικά προβλήματα: πρώτον, γενικά δεν είναι εύκολο να εξηγήσεις με
απλούς όρους κάτι που τελικά είναι σύνθετο κι ας φαίνεται απλό – μιλάω
για την ίδια τη γλώσσα τώρα, έτσι; Δεύτερον, μιλώντας επιστημονικά για
τη γλώσσα, αυτό που κάνει η γλωσσολογία δηλαδή, παίζεις στο ίδιο γήπεδο
με πολλούς άλλους λόγους περί γλώσσας: τον ποιητικό, τον φιλολογικό, τον
πολιτικό, αλλά και τον αέρα πατέρα (αυτό που λέμε ψευδογλωσσολογία).
Αυτός ο τελευταίος εκπροσωπείται από απίθανους ισχυρισμούς τύπου «η
ελληνική γλώσσα μιλιέται από τους υπολογιστές, ήρθε από τον Σείριο,
αντανακλά την πραγματικότητα» και δεν συμμαζεύεται.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Εγώ πάντως, ό,τι
μπορώ κάνω: ετοιμάζω και δεύτερο εκλαϊκευτικό βιβλίο μέσα στο ’21. Θα
λέγεται «Πέρα από τις λέξεις». Κι εδώ ανακοινώνεται για πρώτη φορά…</span></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR"><b>Τα αρχαία ελληνικά είναι τελικά νεκρή γλώσσα;</b></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Χτυπάει άσχημα στο
αυτί το «νεκρή» αλλά ναι. Έχει φυσικούς ομιλητές; Όχι. Αν πάω σε ένα
μαγαζί χωρίς κράτηση και πω στον σερβιτόρο «Ὁρᾷς οὖν ἡμᾶς, ὅσοι ἐσμέν;»
μάλλον δεν θα μου απαντήσει.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Πιο σοβαρά: δεν
υπάρχουν εδώ και αιώνες παιδιά που να κατακτούν οποιαδήποτε μορφή της
Αρχαίας για μητρική τους γλώσσα. Άρα δεν θα αποκτήσει καινούργιους
φυσικούς ομιλητές. Άρα είναι νεκρή γλώσσα. Όπως και άλλες νεκρές
γλώσσες, η Αρχαία διασώζεται κατά κύριο λόγο μέσα από γραπτά κείμενα·
άντε και από κάποιους φοιτητές κλασικών σπουδών που διασκευάζουν
τραγούδια στα Αρχαία (όχι πάντοτε καλά).</span></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR"><b>Υπάρχει ένα πρόβλημα με τη διδασκαλία τους στα σχολεία; Δηλαδή μπορεί να μπερδεύει τους μαθητές;</b></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Ούτε η διγλωσσία ούτε
η πολυγλωσσία ούτε η διδασκαλία των Αρχαίων ή των Λατινικών ή των
Σανσκριτικών μπερδεύει τους μαθητές. Απλώς τα Αρχαία διδάσκονται μέσα
στο σχολικό πρόγραμμα εις βάρος των Νέων, βάσει της αβάσιμης άποψης (ωπ,
θα το διορθώσεις αυτό;) ότι «άμα ξέρεις Αρχαία ξέρεις Νέα». </span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Το θέμα όμως είναι
ότι αν μιλάς Νέα ήδη ξέρεις Νέα· απεναντίας, το ζητούμενο του γλωσσικού
μαθήματος είναι να καλλιεργήσουμε τα Νέα ώστε να επικοινωνούμε και να
εκφραζόμαστε πιο αποτελεσματικά στα Νέα, τη γλώσσα μας…</span></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR"><b>Όταν είχαμε
παραγγείλει έναν καφέ πρόσφατα είπαμε «με λίγη» και ο σερβιτόρος
απάντησε «με ολίγη, εννοείτε;». Αλήθεια, γιατί λέμε «με ολίγη» και όχι
απλά «με λίγη», όταν παραγγέλνουμε τον καφέ μας;</b></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Το «με ολίγη» είναι
τεχνικός όρος της παρασκευής ελληνικού (ή τούρκικου) καφέ. Το λέμε έτσι
για τον ίδιο λόγο που στο ποδόσφαιρο λέμε «πλάγιο άουτ» κι όχι «πλάγιο
έξω».</span></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR"><b>Γιατί λέμε ότι δεν υπάρχουν «ανώτερες» ή «πλουσιότερες» γλώσσες και ότι όλες οι γλώσσες είναι ίσες;</b></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Μία από τις πιο
σημαντικές ανακαλύψεις της Γλωσσολογίας τον 20ο αιώνα ήταν ότι οι
ανθρώπινες γλώσσες διαφέρουν μεταξύ τους πολύ πολύ λιγότερο από όσο
νομίζαμε ή από όσο θα μας άρεσε. Διαφέρουν μεταξύ τους σε λεπτομέρειες,
ενώ κατά βάση χρησιμοποιούν πάνω κάτω τις ίδιες δομές και το ίδιο βασικό
ρεπερτόριο γραμματικών χαρακτηριστικών.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Κατά κάποιον τρόπο οι
γλώσσες διαφέρουν μεταξύ τους τόσο όσο τα διάφορα κινητά τηλέφωνα
τελευταίας γενιάς: σε κάποια χαρακτηριστικά, ενώ όλες τους κάνουν την
ίδια δουλειά με σχεδόν τον ίδιο τρόπο. Δεν υπάρχει το αντίστοιχο του
Νόκια 3310 μεταξύ των φυσικών γλωσσών, δηλαδή κάτι πρωτόγονο ή και
βασταγερότερο.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Τώρα βεβαίως αυτό το
γεγονός στάνταρ θα στενοχωρήσει αγγλόφωνους που θεωρούν ότι η γλώσσα
τους χαρακτηρίζεται από λιτότητα, λεξιλογικό πλούτο κι ευελιξία (που της
προσδίδει μεγαλείο), ελληνόφωνους που θεωρούν ότι η γλώσσα τους
χαρακτηρίζεται από λεξιλογικό πλούτο, ανώτερη γραμματική και μουσικότητα
(που της προσδίδει μεγαλείο), αραβόφωνους που θεωρούν ότι η γλώσσα τους
χαρακτηρίζεται από υπαινικτικότητα, γλαφυρότητα και ποιητικότητα (που
της προσδίδει μεγαλείο) κτλ. κτλ. κτλ. Συγχέουν όλοι αυτοί τα μεγάλα
κείμενά τους (Σαίξπηρ, Σοφοκλή, Κοράνι) με τη γλώσσα τους ή πολλές φορές
αποδίδουν στη δική τους γλώσσα γνωρίσματα όλων των φυσικών γλωσσών.</span></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR"><b>Ισχύει όμως ότι
ένας ομιλητής με μητρική την ελληνική μπορεί να μάθει ευκολότερα κάποιες
ξένες γλώσσες σε σύγκριση με κάποιες άλλες;</b></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Όσον αφορά το
λεξιλόγιο όχι βεβαίως, εκτός και αν εντρυφήσει κανείς στην ιατρική
ορολογία και μόνο. Το ελληνικό λεξιλόγιο διαφέρει από όλα τα άλλα· το
ίδιο πρόβλημα έχουν και οι Ούγγροι και οι Αλβανοί λ.χ. Συντακτικώς η νέα
ελληνική μοιάζει πάντως πολύ με τις νεολατινικές γλώσσες (ιταλικά,
ισπανικά κτλ.) και αρκετά με τις σλαβικές γλώσσες, ενώ ακόμα περισσότερο
με τις βαλκανικές (αλβανικά, σλαβομακεδονικά, βουλγαρικά, ρουμανικά).
Οπότε εκεί, ναι.</span></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR"><b>Είναι πράγματι
αντιφατικό ή έστω παράξενο ότι η τσομσκιανή θεωρία για τη γλώσσα έρχεται
από έναν σαφώς πολιτικοποιημένο φιλόσοφο και επιστήμονα;</b></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Γιατί να είναι; Θέλω να πω, αυτή η ερώτηση μπορεί να απαντηθεί με τουλάχιστον δύο τρόπους.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Πρώτον, οκέι: είναι
βεβαίως μάστιγα οι συνάδελφοι που όχι μόνον έχουν γνώμη για ζητήματα
πέρα από το επιστημονικό τους πεδίο (δικαίωμά τους) αλλά και που θέλουν
να λαμβάνεται υπόψη σοβαρότατα η γνώμη τους μόνο και μόνο επειδή είναι
επιστήμονες. Δηλαδή η δική μου άποψη για τους σεισμούς δεν έχει
περισσότερο βάρος από ενός οποιουδήποτε άλλου – άρα ελάχιστο. </span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Παράλληλα, ως
προνομιούχα μέλη της κοινωνίας, που απολαμβάνουμε την ακαδημαϊκή
ελευθερία (ποιος ξέρει για πόσο ακόμα), έχουμε χρέος να μιλάμε για τα
κοινά, για όσα αφορούν την κοινωνία και την πολιτική, δηλαδή όλους μας.
Θέλοντας και μη αντιμετωπιζόμαστε ως αυτοί που δίνουμε το παράδειγμα,
όπως π.χ. και οι καλλιτέχνες, οι λόγιοι…</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Μια άλλη απάντηση:
στον πυρήνα της Γενετικής Γλωσσολογίας (ο ίδιος ο Τσόμσκι απεχθάνεται
τον όρο «τσομσκιανός», και δικαίως: η επιστήμη είναι πάντοτε συλλογική
προσπάθεια) βρίσκεται η διαπίστωση ότι η γλώσσα (όχι ο λόγος, η γλώσσα)
είναι ένα βιολογικό σύστημα, ένα όργανο, μέρος της ανθρώπινης φύσης.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Η έννοια της
ανθρώπινης φύσης έχει χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο από τυράννους και
ιεροκήρυκες εδώ και χιλιάδες χρόνια για να υποτάξουν και να συνετίσουν
τους αδύναμους, οπότε πολλοί αναρωτιούνται πώς συμβαδίζει ο πολιτικός
αναρχισμός του Τσόμσκι με τη βιολογική βάση της γλώσσας. Και πάλι, άλλο η
ανθρώπινη φύση (π.χ. η γλώσσα ως βιολογικό όργανο), άλλο η εκ του
πονηρού επίκληση της ανθρώπινης φύσης εκ μέρους της εξουσίας. Τόσο απλά.</span></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR"><b>Ένα από τα πιο
συναρπαστικά πεδία μελέτης της γλώσσας είναι, τα τελευταία χρόνια, η
κατάκτησή της. Μαθαίνουμε κάτι από εκεί που μπορεί να ανατρέψει όσα
πιστεύουμε για τη γλώσσα;</b></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Πάρα πολλά πράγματα.
Ας πούμε ότι η γλώσσα δεν μαθαίνεται από τα παιδιά μέσω μίμησης, δηλαδή
δεν κατακτούν τα παιδιά τη γλώσσα μιμούμενα όσα ακούνε. Ούτε καν οι
λέξεις δεν μαθαίνονται με αυτόν τον τρόπο.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Η κατάκτηση της
γλώσσας γενικά δεν είναι εκμάθηση. Δεν κατακτούμε τη γλώσσα με τον τρόπο
που μαθαίνουμε σκάκι (μαθαίνοντας τους κανόνες π.χ.) ή με τον τρόπο που
μαθαίνουμε άλλες δραστηριότητες (με εξάσκηση, με δοκιμή και πλάνη ή
μέσω μίμησης και γενίκευσης).</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Ξέρουμε πια ότι τα
παιδιά ανακαλύπτουν και γενικεύουν γλωσσικούς κανόνες και δεν κάνουν
απλοϊκές γενικεύσεις επιφανειακών μοτίβων. Τα παιδιά εντοπίζουν τους
κανόνες της γλώσσας που ακούν – της μητρικής τους γλώσσας ή των μητρικών
τους γλωσσών, αν βρίσκονται σε δίγλωσσο περιβάλλον – και αφού
εντοπίσουν αυτούς τους κανόνες, τότε τους γενικεύουν. Αλλά γενικεύουν
μόνον αυτούς· τα παιδιά δεν γενικεύουν οτιδήποτε, και σε καμία περίπτωση
δεν γενικεύουν τυχαία ό,τι να ‘ναι.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Επίσης οι γραμματικοί
κανόνες κατακτώνται με ομοιογένεια από παιδιά που προέρχονται από πολύ
διαφορετικά κοινωνικά κι οικογενειακά περιβάλλοντα. Υπάρχει ένας έμφυτος
μηχανισμός που τα καθοδηγεί, όπως ο μηχανισμός που μας καθοδηγεί όταν
μαθαίνουμε να περπατάμε.</span></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR"><b>Γιατί το </b></span><b>Google</b><b> </b><b>Translate</b><span lang="el-GR"><b> έχει γίνει ανέκδοτο; </b></span><b>T</b><span lang="el-GR"><b>ι μας δείχνει αυτό για τον τρόπο που λειτουργεί η γλώσσα και η μετάφραση;</b></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Για να μην είμαστε
άδικοι, η αυτόματη μετάφραση ήταν πάρα πολύ χειρότερη. Παλιά λέω, τον
περασμένο αιώνα. Εξακολουθεί όμως να είναι πολλές φορές για τα μπάζα
γιατί ακόμα και τα πιο εξελιγμένα ΑΙ δεν μπορούν πάντοτε να εντοπίσουν
το σωστό περικείμενο, το κατάλληλο κόντεξτ, για να μεταφράσουν ένα
κείμενο ― ενώ με τη γραμματική συνήθως τα πάνε καλά· συνήθως, λέμε.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Κάτι που διαφεύγει σε
πάρα πολλούς είναι ότι μεγάλο μέρος της γλωσσικής επικοινωνίας πάει
πέρα από τις λέξεις και το πώς συνδυάζονται (τη γραμματική δηλαδή), πάει
πέρα από τη σημασιολογία δηλαδή. Ένα απλό παράδειγμα είναι το εξής: αν
μεταφράσω την πρόταση «τον ήπιαμε» στα αγγλικά, χρειάζομαι οπωσδήποτε το
περικείμενο για να ξέρω αν θα μεταφράσω “</span>we drank it<span lang="el-GR">” (τύπου «ήπιαμε τον μηλίτη», λόγου χάρη) ή αν θα μεταφράσω “</span>we are in trouble<span lang="el-GR">”.</span></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR"><b>Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο αγαπημένος σας γλωσσικός μύθος που κυκλοφορεί εκεί έξω;</b></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Ότι τάχα η ελληνική γλώσσα αντανακλάει άμεσα την πραγματικότητα επειδή έχει σύνθετες λέξεις. </span>Ούτε που θέλω να σκέφτομαι τον αντίστοιχο γ<span lang="el-GR">ερμανικό μύθο…</span></p><p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR"><a href="http://skra-punk.com/2020/11/08/trofodianomeis-kai-nteliverades-milisame-me-ton-foivo-panagiotidi-gia-ti-glossa-ton-tsomski-kai-to-google-translate/" target="_blank">Δημοσιεύτηκε στη διαδικτυακή εφημερίδα <i>Σκρα Punk</i></a>.</span></p>Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-51002717658868966312019-01-16T14:51:00.002+02:002019-01-16T14:51:35.096+02:00#OMG: η ελληνική γλώσσα μεταξύ Διαδικτύου και αρχαίων<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<i><b>του Γιώργου Π. Τερζή</b></i> <br />
<br />
Τελικά για τη φθορά της ελληνικής γλώσσας φταίει το OMG, το LOL και το υπόλοιπο... λεξιλόγιο που κυριαρχεί στις διαδικτυακές πλατφόρμες επικοινωνίας; Ή, μάλλον, το σωστό ερώτημα είναι: Υπάρχει επιδείνωση του αλφαβητισμού των Ελλήνων; Κι αν ναι, φταίνε οι νέες τεχνολογίες γι’ αυτό;<br />
<br />
Η επιλογή μιας «Σαββατιάτικης Συνάντησης» με τον καθηγητή Θεωρητικής Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, Φοίβο Παναγιωτίδη, αποδείχθηκε εξόχως ενδιαφέρουσα, καθώς από τη γλώσσα του Διαδικτύου επεκτάθηκε, λέξη τη λέξη, στη διδασκαλία των αρχαίων και των νέων ελληνικών και στην εν γένει αντιμετώπιση της ιστορικής κληρονομιάς της Ελλάδας από τους Νεοέλληνες.<br />
<br />
Ο Παναγιωτίδης, συγγραφέας μεταξύ άλλων του βιβλίου «Μίλα μου για γλώσσα» μιας εκλαϊκευτικής εισαγωγής στη Γλωσσολογία, καταθέτει την επιστημονική, αν και για κάποιους ίσως αιρετική, γνώμη του για τις νέες τεχνολογίες και την επίδρασή τους στη γλώσσα. Ισχυρίζεται πως, δεδομένου ότι οι περισσότερες πλατφόρμες υποστηρίζουν τα ελληνικά, η τεχνολογία όχι μόνον δεν απέκοψε τους Νεοέλληνες από τη γραφή αλλά, αντιθέτως, «το Διαδίκτυο επανέφερε στο προσκήνιο την αλληλεπίδραση διά της γραφής». «Προ Διαδικτύου υπήρχε κόσμος που έγραφε ελάχιστα. Λόγω των κοινωνικών μέσων δικτύωσης, ωστόσο, αναγκάστηκε πολύ μεγάλος αριθμός ανθρώπων να μπει στη διαδικασία να γράφει μηνύματα και να διαβάζει κείμενα», επιχειρηματολογεί ο Παναγιωτίδης, θεωρώντας ότι τα greeklish –η αντίστοιχη μεγάλη αγωνία της ελληνικής κοινωνίας την περασμένη δεκαετία– είναι είτε θέμα ευκολίας είτε έκφραση μιας διαδικτυακής υποκουλτούρας, παρά σύμπτωμα φθοράς της γλώσσας.<br />
<br />
Γεννημένος το 1973, με σπουδές φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Εσεξ, ο Παναγιωτίδης ισχυρίζεται ότι, όπως συνέβη και με την εμφάνιση της τηλεόρασης έτσι και τώρα η διείσδυση των νέων τεχνολογιών αντιμετωπίζεται με προκατάληψη. Αναγνωρίζει, ωστόσο, ότι η σχέση του Διαδικτύου με τον εγγραμματισμό, τη δυνατότητα δηλαδή των χρηστών μιας γλώσσας να παράγουν και να επεξεργάζονται πάσης φύσεως κείμενα, είναι δυναμική και θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο συστηματικής μελέτης. Για το πρόβλημα του εγγραμματισμού θεωρεί πως οι αιτίες θα πρέπει να αναζητηθούν μάλλον στο σχολείο.<br />
<br />
«Κυριαρχεί μία γενικότερη αίσθηση ότι πλέον υπάρχει επιδείνωση του αλφαβητισμού στους ελληνόφωνους. Απ’ ό,τι φαίνεται – και εδώ μιλάω με επιφύλαξη– αυτή δεν οφείλεται στα νέα μέσα, αλλά ενδεχομένως στον τρόπο που διδάσκεται το μάθημα των ελληνικών στο σχολείο», σημειώνει ο Παναγιωτίδης και προσθέτει: «Βλέπεις ανορθογραφίες, ανθρώπους να αδυνατούν να συνθέσουν ένα κείμενο είτε αυτό είναι αίτηση στο αστυνομικό τμήμα είτε συνταγή μαγειρικής, είτε κάποιο ηλεκτρονικό ραβασάκι, 25χρονους να συλλαβίζουν αντιμέτωποι με ένα κείμενο μακροπερίοδο. Ολα αυτά μπορεί να είναι ενδείξεις ότι όντως επιδεινώνεται η κατάσταση του αλφαβητισμού και του εγγραμματισμού στον ελληνόφωνο κόσμο – κάτι που όμως τελικά θα το δείξει σοβαρή επιστημονική έρευνα. Το γεγονός, πάντως, ότι λόγω και των νέων τεχνολογιών ολοένα και περισσότερος κόσμος μπαίνει στη διαδικασία να γράψει, μοιραία αποκαλύπτει και τις ελλείψεις του γλωσσικού μαθήματος στα σχολεία».<br />
<br />
Και κάπως έτσι η συζήτηση φθάνει στο σημείο που ο καθηγητής Γλωσσολογίας εκφράζει την ανησυχία του ότι όσα θα πει θα δώσουν τον τίτλο της συζήτησης. «Οι ώρες διδασκαλίας των νέων ελληνικών μειώθηκαν χάριν των αρχαίων, κι αυτό μπορεί να έχει επηρεάσει αρνητικά τον εγγραμματισμό», σημειώνει, προσθέτοντας πως «δεν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση της άποψης ότι η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών συμβάλλει στον κριτικό εγγραμματισμό στα νέα ελληνικά». Για τον Παναγιωτίδη, λαμβάνονται αποφάσεις όχι βάσει επιστημονικής έρευνας αλλά βάσει απόψεων ή και ιδεολογίας. «Κυριαρχεί μία αντίληψη ή μία “μεγάλη ιδέα” που μας αρέσει και βάσει αυτής χτίζονται πολιτικές... η επέκταση του μαθήματος των αρχαίων έγινε χωρίς σαφείς στόχους αλλά με μία λογική “ναι μωρέ, θα μάθουν αρχαία και έτσι θα μπορούν να μιλούν καλύτερα τα νέα ελληνικά”. Δεν προκύπτει κάτι τέτοιο από επιστημονική έρευνα».<br />
<br />
Ωστόσο, αντιμετωπίζει μάλλον θετικά τη μεταρρύθμιση Γιαννάκου, υπό τις κατευθυντήριες γραμμές Μπαμπινιώτη, στο ότι είχε ως στόχο να εξοικειωθούν τα παιδιά με τις παλαιότερες μορφές της γλώσσας: «Δεν ειδικεύομαι στα Παιδαγωγικά και άρα δεν μπορώ να γνωρίζω εάν ήταν σωστή ή λάθος επιλογή, ωστόσο ως προσέγγιση ήταν μάλλον παραγωγική και εποικοδομητική. Ομως, λίγα χρόνια μετά άλλαξαν ξανά τα εγχειρίδια, επικράτησε ξανά η τυπολατρική λογική στη διδασκαλία των αρχαίων, αφαιρέθηκαν τα κείμενα π.χ. του Βιζυηνού και του Παπαδιαμάντη και επιστρέψαμε στην παπαγαλία και στο... λύω, λύεις, λύει».<br />
<br />
Ο Παναγιωτίδης δεν εκπλήσσεται από τις επιλογές αυτές. «Το ελληνικό κράτος ιδρύθηκε, εν πολλοίς, ως το μουσείο των απαρχών του δυτικού πολιτισμού. Η αρχαιοπληξία, η αρχαιολαγνεία, η αντίληψη της παράδοσης ως πράγματος που πρέπει να εντοπίζουμε σε κάθε πτυχή του βίου μας είναι συστατικά στοιχεία του ελληνικού κράτους και της νεοελληνικής συνείδησης μετά την ίδρυση. Μοιάζουμε περισσότερο με τους Γάλλους που θεωρούν ότι είναι το σχολείο της Ευρώπης και λιγότερο με τους Ιταλούς, που ενώ η σχέση τους με την αρχαία Ρώμη είναι εξίσου ενδιαφέρουσα και στενή όσο και η δική μας με την αρχαία Ελλάδα, αυτή η σχέση δεν διατρέχει την κυρίαρχη ιδεολογία».<br />
<br />
Στο πλαίσιο αυτής της κυρίαρχης αφήγησης, μοιάζουν να εντάσσονται κι όσα ακούγονται κατά καιρούς στη δημόσια σφαίρα. Από την εικαζόμενη λεξιπενία των νέων έως τον –κυριολεκτικά αμέτρητο– πλούτο της ελληνικής, της οποίας κάποιοι μέτρησαν πάνω από 7.000.000 λέξεις. «Μιλάνε κάποιοι για τεμπελιά των νέων ή για λεξιλόγιο 300 λέξεων... είναι ντροπή να τα λένε αυτά άνθρωποι που έχουν απολυτήριο Λυκείου», σημειώνει, χαρακτηρίζοντας ως αντιστοίχως φαιδρά τα περί μερικών εκατομμυρίων λέξεων. «Γλώσσες με μακρά γραπτή παράδοση, όπως η δική μας, έχουν πολλά λήμματα μεν, αλλά αυτά κατά κανόνα δεν υπερβαίνουν τις 300.000. Αντιλαμβάνομαι την ανάγκη της ελληνικής κοινωνίας να θεωρεί ότι η ελληνική γλώσσα είναι μοναδική, γιατί έτσι χτίστηκε το κράτος που στεγάζει αυτή την κοινωνία. Ομως, στην πράξη, η σχέση μας με τον κλασικό πολιτισμό είναι ελλειμματική. Τον αντιμετωπίζουμε σαν ένα ωραίο τοτέμ ή αν θέλετε σαν μία ωραία σταρ, π.χ. τη Μόνικα Μπελούτσι, που θαυμάζεται μακρόθεν αλλά κανείς δεν θα τολμούσε να πλησιάσει».<br />
<br />
<a href="http://www.kathimerini.gr/995597/article/epikairothta/ellada/omg-h-ellhnikh-glwssa-meta3y-diadiktyoy-kai-arxaiwn">Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή. </a></div>
Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-3731330976062386482013-12-11T10:30:00.000+02:002014-10-09T10:31:06.171+03:00Μίλα μου για γλώσσα<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EL</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:EnableOpenTypeKerning/>
<w:DontFlipMirrorIndents/>
<w:OverrideTableStyleHps/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="false"
DefSemiHidden="false" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="371">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footnote text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="header"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footer"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index heading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="table of figures"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="envelope address"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="envelope return"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footnote reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="line number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="page number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="endnote reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="endnote text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="table of authorities"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="macro"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="toa heading"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Closing"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Signature"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Message Header"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Salutation"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Date"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text First Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text First Indent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Note Heading"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Block Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Hyperlink"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="FollowedHyperlink"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Document Map"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Plain Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="E-mail Signature"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Top of Form"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Bottom of Form"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal (Web)"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Acronym"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Address"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Cite"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Code"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Definition"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Keyboard"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Preformatted"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Sample"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Typewriter"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Variable"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal Table"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation subject"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="No List"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Contemporary"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Elegant"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Professional"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Subtle 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Subtle 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Balloon Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Theme"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" QFormat="true"
Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" QFormat="true"
Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" QFormat="true"
Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" QFormat="true"
Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" QFormat="true"
Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" QFormat="true"
Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="41" Name="Plain Table 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="42" Name="Plain Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="43" Name="Plain Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="44" Name="Plain Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="45" Name="Plain Table 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="40" Name="Grid Table Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="Grid Table 1 Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="Grid Table 6 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="Grid Table 7 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="List Table 1 Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="List Table 6 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="List Table 7 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 6"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Κανονικός πίνακας";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Cambria","serif";}
</style>
<![endif]--><i><span style="mso-ansi-language: EL;">Ο Φοίβος Παναγιωτίδης μάς
μιλά για τη γλώσσα. Απλά. Ή απλώς;</span>
</i><br />
<div class="MsoNormal">
<b><span style="mso-ansi-language: EL;">Του Γιώργου
Δημητρακόπουλου</span></b></div>
<b>
</b><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Ένα νέο βιβλίο για τη
γλωσσολογία. Μπρρρρ θα πεις. Ακαταλαβίστικα. Κι όμως. Ο καθηγητής στο
Πανεπιστήμιου Κύπρου Φοίβος Παναγιωτίδης ανέλαβε μια μικρή και κατανοητή
εισαγωγή στη γλωσσολογία στην εξαιρετική σειρά «Προοπτικές» των Πανεπιστημιακών
Εκδόσεων Κρήτης κερδίζοντας το δύσκολο στοίχημα. Απαντήσεις σε κοινές απορίες
γύρω από τη γλώσσα και ειδικότερα την ελληνική γλώσσα. Πώς μαθαίνουμε να
μιλάμε; Πάσχουν οι νέοι από αφασία; Θα μιλάμε όλοι αγγλικά σε 50 χρόνια. Ποια
είναι η παλιότερη γλώσσα του κόσμου;<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Ας ξεκινήσουμε με μία
σημαντική απορία. Ήταν σωστό το περίφημο «Κανείς δεν είναι άσφαλτος» ή όχι;</span></i></div>
<i>
</i><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Το «άσφαλτος» με τη
σημασία του «χωρίς σφάλμα», όπως το ανέλυσε αυθόρμητα η τραγουδίστρια, τελικά
υπάρχει καταγεγραμμένο, μας λέει ο Νίκος Σαραντάκος. Εγώ πάλι δεν το ήξερα
αυτό, όπως και η ίδια η τραγουδίστρια μάλλον. Είναι σωστό; Τη δουλειά του την
έκανε, και με το παραπάνω. Είναι γραμματικό; Ναι, αφού το παρήγαγε με αυτή τη
σημασία φυσικός ομιλητής των ελληνικών. Είναι δόκιμο; Μάλλον όχι: άμα πω για
φοιτητή μου ότι το γραπτό του ήταν άσφαλτο, μάλλον θα πέσει γέλιο. Πάντως, τη
διαφορά μεταξύ γραμματικού και δόκιμου την εξηγώ διεξοδικά στην ενότητα
«Γλωσσικά προβλήματα».</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;"><br />
</span><i><span lang="EN-GB">T</span><span style="mso-ansi-language: EL;">ι αλλάζει
στη γλώσσα με τις νέες τεχνολογίες; Συντομογραφίες, ξένα δάνεια, μινιμαλισμός
στο </span><span lang="EN-GB">tweeter</span><span style="mso-ansi-language: EL;">, </span><span lang="EN-GB">greek</span><span style="mso-ansi-language: EL;">-</span><span lang="EN-GB">english</span><span style="mso-ansi-language: EL;"> στα </span><span lang="EN-GB">sms</span><span style="mso-ansi-language: EL;">. </span><span lang="EN-GB">K</span><span style="mso-ansi-language: EL;">ινδυνεύει η ελληνική
γλώσσα;</span></i></div>
<i>
</i><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Δεν ξέρω, ό,τι άλλαξε
στην ελληνική γλώσσα με την επί δεκαετίες εκτενή χρήση του τηλεγραφήματος ως
γρήγορου μέσου επικοινωνίας, όπου πλήρωνες με τη λέξη κι έπρεπε να είσαι
λακωνικότατος. Ακόμα παλιότερα, ό,τι άλλαξε στα ελληνικά λόγω της αντιγραφής
βιβλίων με το χέρι, οπότε ο αντιγραφέας αναγκαζόταν να χρησιμοποιεί αναρίθμητες
συντομογραφίες για να μη γράφει ξανά και ξανά τις ίδιες λέξεις ολόκληρες (π.χ. </span><span lang="EN-GB">XPC</span><span style="mso-ansi-language: EL;"> αντί για «Χριστός»
κ.τ.λ.). Γενικά, οι γλώσσες δεν αλλάζουν επειδή αλλάζουν κάποιες συμβάσεις στο
πώς γράφονται. Όσο για τα δάνεια, το 70% του αγγλικού λεξιλογίου είναι
δανεισμένο. </span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;"><br />
<i>Πόσο δύσκολο είναι να γράψει ένας καθηγητής γλωσσολογίας ένα βιβλίο για την
επιστήμη του σε απλή γλώσσα; </i></span></div>
<i>
</i><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Ο </span><span lang="EN-GB">Neil</span><span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EL;"> </span><span lang="EN-GB">Smith</span><span style="mso-ansi-language: EL;">, ο δάσκαλός μου,
έλεγε ότι δεν ξέρεις πραγματικά κάτι αν δεν μπορείς να το εξηγήσεις με απλά
λόγια. Η βασική δυσκολία όταν εκλαϊκεύεις είναι ότι πρέπει να απαρνηθείς την
ευκολία της ορολογίας. Μεταξύ συναδέρφων τα πράγματα είναι απλά: είτε είστε
τεχνίτες, είτε μάστορες, είτε επιστήμονες, πετάει ο ένας τον τεχνικό όρο στον
άλλο και συνεννοείστε αμέσως, π.χ. λες «διτυπία», «τσιμούχα» ή «σαγρέ» και
καθάρισες. Αλλά όταν προσπαθείς να εξηγήσεις κάτι στον μη-επαΐοντα, πρέπει να
είσαι σαφής, ακριβής και να χρησιμοποιείς ελάχιστη ορολογία. Επιπλέον, επειδή η
γλωσσολογία δε διδάσκεται στα σχολεία, είναι δύσκολο ακόμα και να εξηγήσει
κανείς τα πολύ βασικά γύρω από τη συγκεκριμένη επιστήμη. </span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Ποιους γλωσσικούς μύθους
αποδομεί το βιβλίο;</span></i></div>
<i>
</i><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Δεν είναι αυτός ο σκοπός
του βιβλίου. Όμως νομίζω ότι δίνει τις βάσεις για να μπορέσει ο αναγνώστης να
εξετάσει κριτικά ο ίδιος κάποιες διαδεδομένες αντιλήψεις για τη γλώσσα. Ακόμα
καλύτερα: ελπίζω ότι θα παρακινήσει τον αναγνώστη να αναζητήσει επιστημονική
τεκμηρίωση (αν υπάρχει, βεβαίως) κάποιων αντιλήψεων για τη γλώσσα.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;"><br />
<i>Αν τα ιταλικά είναι η γλώσσα του τραγουδιού και τα γαλλικά η γλώσσα του έρωτα
πως θα χαρακτηρίζατε τα ελληνικά;</i></span></div>
<i>
</i><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Τι να σας πω, είμαι πολύ
βαθιά χωμένος στα ελληνικά για να ξέρω. Της κακομοίρας; Της αντιλογίας; Των
ευχών; Της ποίησης; Για να σας ξενερώσω, πάντως: όπως κάθε φυσική γλώσσα –
ομιλούμενη ή νοηματιζόμενη – έτσι και η ελληνική μπορεί να εκφράσει ό,τι και
οποιαδήποτε άλλη φυσική γλώσσα εξίσου καλά.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<i><span lang="EN-GB">H</span><span style="mso-ansi-language: EL;"> λανθάνουσα γλώσσα όντως λέει την αλήθεια;</span></i></div>
<i>
</i><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Μπα, όχι απαραίτητα. Όπως
είπε και ο Φρόυντ για τα πούρα, πολλές φορές ένα σαρδάμ είναι απλώς ένα σαρδάμ:
προκαλείται από την υπερφόρτωση του συστήματος που παράγει λόγο και ομιλία.
Τώρα, όταν δεν είναι απλώς ένα σαρδάμ…</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;"><br />
<i>Πόσο διαφορετική είναι η γλώσσα των πολιτικών; </i></span><i><span lang="EN-GB">X</span><span style="mso-ansi-language: EL;">ρειάζεται ειδικό φροντιστήριο για να τη μάθει
κανείς;</span></i></div>
<i>
</i><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Ο Αριστοφάνης έχει γράψει
κάτι σχετικά με τα σοφιστικά φροντιστήρια... Όπως λέει και το σχετικό κεφάλαιο
του βιβλίου, αυτό που λέμε «ξύλινη γλώσσα» δεν είναι παρά ξύλινα νοήματα,
δηλαδή αβασάνιστες και συνήθως ασαφείς ιδέες που αποδίδονται με στερεότυπες
φράσεις. Κι αυτό όταν οι περίτεχνες εκφράσεις δεν έχουν απλώς διακοσμητικό
χαρακτήρα, ή όταν δεν είναι θρασείς ευφημισμοί που τείνουν προς το ψεύδος.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;"><br />
<i>Τα γραπτά μένουν;</i></span></div>
<i>
</i><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Θυμάμαι το «Όνομα του
Ρόδου» του Έκο, και τις σελίδες από το έπος του Διγενή Ακρίτα που λείπουν,
γιατί περιέγραφαν ερωτική σκηνή μεταξύ του Διγενή και της αμαζόνας Μαξιμώς:
μάλλον τις έσκισε κάποιος σκανδαλισμένος μοναχός, λεν οι φιλόλογοι.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;"><br />
<i>Πώς βλέπετε την προοπτική της ελληνικής γλώσσας;</i></span></div>
<i>
</i><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Λέω στο βιβλίο: «γλώσσες
με γραπτή παράδοση και στάτους εθνικής ή διεθνούς γλώσσας, γλώσσες με
εκατομμύρια ομιλητές, είναι άτοπο να θεωρείται πως απειλούνται με εξαφάνιση».
Νομίζω ότι η ελληνική έχει πάρα πολύ δρόμο ακόμα μπροστά της, εκτός και αν κάτι
προκαλέσει μαζικό αφανισμό των ομιλητών της. </span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;"><br />
</span><i><span lang="EN-GB">M</span><span style="mso-ansi-language: EL;">ιλάμε σωστά
ελληνικά;</span></i></div>
<i>
</i><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Ώπα, μια στιγμή: ποιοι
«μιλάμε»; τι ακριβώς εννοούμε «σωστά»; Οι φυσικοί ομιλητές των ελληνικών
ποικιλιών μιλάμε τέλεια τις μητρικές μας ποικιλίες βεβαίως. Αν τώρα το ερώτημα
είναι κάτι του στυλ «χρησιμοποιούμε δόκιμα την κοινή νεοελληνική γλώσσα;», η
απάντηση είναι πιο σύνθετη. Αφενός δεν υπάρχει κεντρικό όργανο που να ρυθμίζει
τη γλώσσα, όπως η Γαλλική Ακαδημία, για να αποφαίνεται τι είναι δόκιμο και τι
όχι. Αυτό μάλλον είναι ευτύχημα, έτσι όμως δεν ξέρουμε αν κάποιες ρυθμιστικές
προτάσεις (π.χ. πότε να λέμε «σαν» και πότε «ως») είναι προϊόν συναίνεσης ή και
συνεννόησης. Αφετέρου, η διάκριση δόκιμου ή μη στα ελληνικά είναι κυριότατα στο
επίπεδο του λεξιλογίου και όχι της γραμματικής, οπότε τα πράγματα είναι εύκολα.
Πάντως, η Ελλάδα διακρίνεται από χαρακτηριστική, αν όχι τρομακτική, διαλεκτική
ομοιογένεια.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">
</span><span lang="EN-GB">I</span><span style="mso-ansi-language: EL;">σχύουν οι
θεωρίες ότι η ελληνική γλώσσα έχει δώσει τις περισσότερες βάσεις και τους όρους
σε όλες τις γλώσσες και κυρίως τις επιστημονικές γλώσσες του κόσμου;</span></i></div>
<i>
</i><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Δεν πρόκειται για θεωρίες
αλλά για εκτιμήσεις και υπολογισμούς. Όντως, μεγάλο μέρος λ.χ. της ιατρικής
ορολογίας έχει ελληνικές ρίζες. Σε άλλες επιστήμες η ορολογία έχει ρίζες
αγγλικές. Νομίζω πάντως ότι ως πηγή ορολογίας υπερτερεί συντριπτικά η λατινική.
Παρ’ όλ’ αυτά, η φάση του να μετράμε τις λέξεις δεν έχει και πολύ νόημα: π.χ.
ενώ η αγγλική λέξη </span><span lang="EN-GB">kudos</span><span style="mso-ansi-language: EL;"> είναι ελληνικής προέλευσης, από τον Όμηρο (κύδος), δεν παύει και να είναι
πολιτογραφημένη – ας πούμε – αγγλική αλλά και ακατανόητη για τον σημερινό
ομιλητή της ελληνικής.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Θα μιλάμε όλοι αγγλικά σε
50 χρονιά;</span></i></div>
<i>
</i><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Όχι. Καλά καλά δε θα
μιλάν αγγλικά πολλοί αμερικανοί πολίτες.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<i><span lang="EN-GB">T</span><span style="mso-ansi-language: EL;">ελικά σε τι χρησιμεύει η γλωσσολογία;</span></i></div>
<i>
</i><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Σε ό,τι η επιστήμη
γενικότερα: ερμηνεύει τον κόσμο, αυξάνει τη γνώση, σκορπάει τα δαιμόνια (που
έλεγε κι ο Καρλ Σέιγκαν), μας μαθαίνει να επιμένουμε να ρωτάμε ξανά και ξανά,
μας δίνει εργαλεία για να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη. Ένα μικρό παράδειγμα
όσον αφορά αυτό το τελευταίο: η διάγνωση και θεραπεία των γλωσσικών διαταραχών
θα ήταν αδιανόητη χωρίς τη γλωσσολογία.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;"><br />
</span><i><span lang="EN-GB">T</span><span style="mso-ansi-language: EL;">ι θα
ανακαλύψει ο αναγνώστης που θα διαβάσει το βιβλίο;</span></i></div>
<i>
</i><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Τι είναι γλώσσα. Πόσες
εμπειρικές ανακαλύψεις έχει στο ενεργητικό της η νεαρή επιστήμη της
γλωσσολογίας. Πώς απομαγεύοντας τη γλώσσα μπορεί κανείς να τη χαρεί (και,
τελικά, να σαγηνευτεί από αυτήν) πιο βαθιά. Πόσο αδιαίρετη από την ανθρώπινη
φύση είναι η γλώσσα. Επίσης, σε ποιο θέμα ο Ζήσιμος Λορεντζάτος πρόλαβε τους
σύγχρονους γλωσσολόγους. Τι θα πει «ψούνα». Κι άλλα πολλά.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-ansi-language: EL;"><a href="http://www.athensvoice.gr/the-paper/article/462/%CE%BC%CE%AF%CE%BB%CE%B1-%CE%BC%CE%BF%CF%85-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1">Δημοσιεύτηκε στην Athens Voice</a>.</span></div>
</div>
Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-4250658773601568372013-11-29T10:44:00.000+02:002014-10-09T10:45:59.740+03:00Η γλώσσα κόκαλα δεν έχει<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="left: -99999px; position: absolute;">
Η γλώσσα της
Καλομοίρας, τα γκρίκλις και διάφορα άλλα γλωσσικά ζητήματα. Ο Φοίβος
Παναγιωτίδης, διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Essex και καθηγητής
γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, μιλά στο LIFO.gr Πηγή: <a href="http://www.lifo.gr/team/mhulot/44185">www.lifo.gr</a></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"><b>Του M. Hulot.</b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
</div>
<div style="left: -99999px; position: absolute;">
Η γλώσσα της
Καλομοίρας, τα γκρίκλις και διάφορα άλλα γλωσσικά ζητήματα. Ο Φοίβος
Παναγιωτίδης, διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Essex και καθηγητής
γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, μιλά στο LIFO.gr Πηγή: <a href="http://www.lifo.gr/team/mhulot/44185">www.lifo.gr</a><br />
<div style="left: -99999px; position: absolute;">
Η γλώσσα της
Καλομοίρας, τα γκρίκλις και διάφορα άλλα γλωσσικά ζητήματα. Ο Φοίβος
Παναγιωτίδης, διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Essex και καθηγητής
γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, μιλά στο LIFO.gr Πηγή: <a href="http://www.lifo.gr/team/mhulot/44185">www.lifo.gr</a><br />
<div style="left: -99999px; position: absolute;">
Η γλώσσα της
Καλομοίρας, τα γκρίκλις και διάφορα άλλα γλωσσικά ζητήματα. Ο Φοίβος
Παναγιωτίδης, διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Essex και καθηγητής
γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, μιλά στο LIFO.gr Πηγή: <a href="http://www.lifo.gr/team/mhulot/44185">www.lifo.gr</a><br />
<div style="left: -99999px; position: absolute;">
Η γλώσσα της
Καλομοίρας, τα γκρίκλις και διάφορα άλλα γλωσσικά ζητήματα. Ο Φοίβος
Παναγιωτίδης, διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Essex και καθηγητής
γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, μιλά στο LIFO.gr Πηγή: <a href="http://www.lifo.gr/team/mhulot/44185">www.lifo.gr</a></div>
</div>
</div>
</div>
<div style="left: -99999px; position: absolute;">
Η γλώσσα της
Καλομοίρας, τα γκρίκλις και διάφορα άλλα γλωσσικά ζητήματα. Ο Φοίβος
Παναγιωτίδης, διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Essex και καθηγητής
γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, μιλά στο LIFO.gr Πηγή: <a href="http://www.lifo.gr/team/mhulot/44185">www.lifo.g</a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Πόσο καιρό ασχολείσαι με τη γλώσσα; Τι σου έχει προσφέρει αυτό;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Κανονικά εδώ απαντάμε "με τη γλώσσα ασχολούμαι από μικρό παιδί",
ε; Αλλά μπα. Πρωτοενδιαφέρθηκα κάπως στη Β' Λυκείου, αλλά ως φοιτητής δεν ήξερα
αν προτιμούσα να ασχοληθώ με τη λογοτεχνία. Τελικά, στράφηκα στη Γλωσσολογία
χάρη στον Γ. Μπαμπινιώτη και στη Δ. Θεοφανοπούλου-Κοντού, ενώ την οριστική
ώθηση προς τα εκεί μού την έδωσε, με πλάγιο τρόπο, μια συμβουλή του Γ.
Γιατρομανωλάκη.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Η Γλωσσολογία μού έχει προσφέρει χαρά και το ωραίο ταξίδι. Είμαι πάρα πολύ
τυχερός που κάνω τη δουλειά που μου αρέσει, κι αυτό χάρη σε μια υποτροφία του
ΙΚΥ και στην υποστήριξη των δικών μου ανθρώπων.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Έχουν κοινή καταγωγή οι γλώσσες;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Δεν ξέρουμε. Μάλλον όχι. Η εικασία ότι οι γλώσσες έχουνε κοινή καταγωγή
έχει χρησιμοποιηθεί για να εξηγήσουμε τις εντυπωσιακές κατά βάθος ομοιότητες
μεταξύ των γλωσσών. Από την άλλη, νέες γλώσσες δημιουργούνται συνεχώς, όπως οι
κρεολές, και δημιουργούνται από ευτελή και περιορισμένα υλικά. Και αυτές οι
γλώσσες είναι κατά βάθος όπως όλες οι άλλες, οι -- ας πούμε -- προγονικές.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Υπάρχουν γλώσσες πιο πολύπλοκες και πιο απλές; (Για ποιο λόγο;)</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Όχι. Όλες οι γλώσσες είναι εξίσου πολύπλοκες, σε διαφορετικά επίπεδα
ωστόσο: άλλη έχει πολύπλοκη μορφολογία και δεκάδες ρηματικούς τύπους, άλλη
αυστηρούς κανόνες σχηματισμού προτάσεων κτλ. Όλες οι γλώσσες είναι εξίσου
πολύπλοκες γιατί δεν αποτελούν πολιτισμικές κατασκευές (όπως το χρήμα), ώστε να
αντανακλούν την οργάνωση του πολιτισμού που τις ομιλεί, παρά είναι προϊόντα της
έμφυτης ικανότητάς μας για γλώσσα (της Καθολικής Γραμματικής) όπως αυτή
πραγματώνεται σε ένα κοινωνικό περιβάλλον.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Πώς γεννιέται και πόσο ζει μια γλώσσα;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Η γλώσσα ως στοιχείο πολιτισμικής παράδοσης ζει τόσο όσο το επιθυμεί (ας
πούμε) ο πολιτισμός της: οι Ιταλοί δε θεωρούν ότι μιλάνε νεολατινικά εδώ και
αιώνες. Όσον αφορά τη γλώσσα καθεαυτή τώρα, κάθε παιδί που κατακτά γλώσσα την
επανοικοδομεί από την αρχή, οδηγούμενο από την έμφυτη ικανότητα του ανθρώπινου
είδους για γλώσσα (την Καθολική Γραμματική) και με βάση τα γλωσσικά δεδομένα
που ακούει γύρω του. Τα υπόλοιπα τα λέω στο σχετικό κεφάλαιο του βιβλίου...</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Τι σημαίνει ορθή χρήση της γλώσσας;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Η χρήση της γλώσσας με δόκιμο τρόπο, δηλαδή με βάση κάποιες κοινωνικά
καθορισμένες νόρμες. Εδώ μπαίνει και η θεμελιώδης διάκριση μεταξύ δόκιμου και
γραμματικού: γραμματικό είναι ό,τι βρίσκεται σε αρμονία με την ενδιάθετη
γραμματική κάθε φυσικού ομιλητή, με τους κανόνες της μητρικής γλώσσας του που
έχει στο κεφάλι του.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Υπάρχουν κριτήρια σύμφωνα με τα οποία συμπεριλαμβάνεται μια νέα λέξη
σε λεξικό; Και γιατί το «σκέψιμο» της Καλομοίρας είναι λάθος λέξη;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Κριτήρια υπάρχουν αλλά θα πρέπει να ρωτήσετε λεξικολόγους για να σας τα
συνοψίσουν. Ξέρω πάντως ότι διαφορετικοί λεξικογράφοι χρησιμοποιούν διαφορετικά
κριτήρια συμπερίληψης μιας λέξης στο λεξικό τους. Το "σκέψιμο", αν
και μορφολογικά ομαλό, όπως είναι το "πήξιμο", μάλλον δεν έχουμε τι
να το κάνουμε. Έτσι, ενώ δίπλα στην "πήξη" υπάρχει και το
"πήξιμο", το αποτέλεσμα της πήξης ή η διαδικασία της πήξης, η
αναλογία δεν εφαρμόζεται στο "σκέψη" και το "σκέψιμο" ως,
ξέρω γω, το αποτέλεσμα της διαδικασίας σκέψης. Το πώς και γιατί ακριβώς
συμβαίνει αυτό είναι ένα από τα πιο χοτ ζητήματα της μορφολογίας.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Τα λάθη δεν είναι αυτά που κάνουν τη γλώσσα πιο γοητευτική;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Έχω αφιερώσει τρία ολόκληρα κεφάλαια σε φαινόμενα που τσουβαλιάζουμε μαζί
ως "γλωσσικά λάθη". Μιλήσεις εγώ εάν έτσι, γοητειακό φαίνομαι εγώ; Αν
πάλι θέλουμε να θεωρούμε τις αποκλίσεις από τη νόρμα "λάθη", ε ναι,
αυτά τα λεγόμενα λάθη μπορεί να γίνουν γοητευτικά υπό κατάλληλες συνθήκες. Ή
πολύ αστεία, επίσης.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Πόσο ελληνική «αρρώστια» είναι η «ορθή χρήση της γλώσσας»;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Καθόλου ελληνική αποκλειστικότητα δεν είναι. Η ενασχόληση με την ορθή χρήση
της γλώσσας απαντά (ή απαντάται -- δεν ξέρω) ακόμα και σε κοινωνίες τροφοσυλλεκτών,
στα πλαίσια θρησκευτικών τελετών κτλ. Άλλωστε, το πώς μιλάμε μαρτυρεί πολλά για
το ποιοι είμαστε και -- σε ιεραρχικές κοινωνίες -- για το πόση εξουσία
κατέχουμε, αν έχουμε προνόμια ή χρήμα, πόσο κοντα βρισκόμαστε σε κάποια
αυθεντία κτλ. Η ορθοέπεια είναι συνήθως ζήτημα κοινωνικό και όχι καθαρά
γλωσσικό. Πάντως η μέριμνα για την ακριβολογία και την καίρια έκφραση είναι
τελικά στοιχείο και διανοητικής πειθαρχίας αλλά και λογοτεχνικής δεινότητας.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Μπορείς να μιλάς για λάθος χρήση της γλώσσας όταν πρόκειται για τοπική
διάλεκτο που δεν υπάρχει σε κανένα λεξικό και δεν δομείται βάσει γραμματικών
και συντακτικών κανόνων;</span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Οι τοπικές διάλεκτοι και οι κοινωνιόλεκτοι είναι κανονικότατες γλωσσικές
ποικιλίες με κανόνες, πλήρεις και τέλειες φυσικές γλωσσικές ποικιλίες. Το ότι
δεν έχουνε καθεστώς επίσημης γλώσσας είναι αποτέλεσμα ιστορικών γεγονότων,
κοινωνικών διεργασιών, λόγιας παραγωγής κτλ. Μην ξεχνάτε π.χ. ότι η δημοτική
είναι σύνθεση μοραϊτικων (λόγω ελληνικής επικράτειας μέχρι το 1881),
επτανησιακών (λόγω των λογίων της Επτανήσου) και κρητικών (λόγω της γραπτής
λογοτεχνικής παράδοσης της Κρητικής Αναγέννησης).</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Γιατί οι διάλεκτοι θεωρούνται «ταμπού» σχεδόν σε κάθε χώρα;</span></i></div>
<i></i><span style="mso-ansi-language: EL;"> </span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Δε θεωρούνται παντού ταμπού. Οι διάλεκτοι απαξιώνονται συνήθως σε
συγκεντρωτικά κράτη. Επίσης, κοινωνίες που προσπαθούν να επιβάλουν μονοειδή
γλωσσική ταυτότητα, κυρίως μέσα σε εθνικά κράτη, δε βλέπουνε με καλό μάτι τις
διαλέκτους. Τέλος, σε κοινωνίες όπου κοινωνικές-ταξικές και γλωσσικές διαφορές
συσχετίζονται έντονα, αν μιλάς μια άλφα διάλεκτο στιγματίζεσαι. Το αντίδοτο σε
όλα αυτά είναι να γίνουν οι διάλεκτοι παράγοντες τοπικής περηφάνειας και
πολιτισμικού πλούτου, να καταστούν δείκτες αυτοπροσδιορισμού: έτσι οι
γερμανοελβετοί χρησιμοποιούν με καμάρι τη διάλεκτό τους και την καλλιεργούν,
ενώ παράλληλα χρησιμοποιούν τη στάνταρ γερμανική σε επίσημες περιστάσεις.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Η γλωσσολογία τι είναι ακριβώς; Και τι η ψευδογλωσσολογία;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Νομίζω ότι η διαφορά τους είναι κάπως σαν αυτή μεταξύ αστρονομίας και
αστρολογίας. Η αστρολογία είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα, ιδίως αν βασανίζεται
κανείς από χρήμα-τύχη-έρωτα. Όπως και η ψευδογλωσσολογία, η αστρολογία μπορεί
να ερμηνεύσει τα πάντα (άρα τίποτα), επαληθεύεται πάντοτε (άρα ποτέ) και δεν
ασχολείται ιδιαιτέρως με εμπειρικά δεδομένα -- θυμηθείτε λ.χ. τι έγινε με τον
Οφιούχο, που μπήκε "ξαφνικά" στην εκλειπτική και τους απορρύθμισε τον
δωδεκαμελή ζωδιακό κύκλο. Έτσι και οι ψευδογλωσσολόγοι: πιάνονται από τρεις
τύπους που μπορεί και να μοιάζουν, και ισχυρίζονται ότι οι Έλληνες αποίκισαν
τον Καναδά.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Πώς δημιουργούνται οι κανόνες σε μία γλώσσα που αλλάζει συνεχώς; Και
ποιος τους φτιάχνει;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Η γλώσσα ως υπόρρητοι κανόνες της ενδιάθετης γραμματικής δεν υπάρχει έξω
από τους ομιλητές. Στο μυαλό κάθε ομιλητή οι γλωσσικοί κανόνες προκύπτουν από
την αλληλεπίδραση της έμφυτης ικανότητάς μας για γλώσσα (της Καθολικής
Γραμματικής) με τα γλωσσικά δεδομένα γύρω μας, μια διαδικασία που ολοκληρώνεται
μέσα στα πρώτα 5 περίπου χρόνια της ζωής μας. Παρόμοιες διαδικασίες σχηματίζουν
τους κανόνες της οπτικής αντίληψης και της μουσικής μας αντίληψης.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Πόσο δύσκολη είναι η γλωσσολογία;</span></i></div>
<i></i><span style="mso-ansi-language: EL;"> </span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Αρκετά. Η θεωρητική γλωσσολογία μεθοδολογικά, αναλυτικά και όσον αφορά τον
βαθμό αφαίρεσης που προϋποθέτει θυμίζει αρκετά τη Χημεία. Τώρα, η βασική
δυσκολία όλων των κλάδων της Γλωσσολογίας έγκειται στο ότι το αντικείμενό της
είναι πανανθρώπινο και συνεπώς όλοι έχουνε γνώμη γι' αυτό, έστω και αν αγνοούν
βασικές μεθοδολογικές αρχές ή και ανακαλύψεις των γλωσσικών επιστημών:
ψυχολόγοι, ανθρωπολόγοι, κοινωνικοί επιστήμονες και όλοι μας. Αυτό είναι κάτι
που συμβαίνει σε μικρότερο βαθμό με την Ιστορία αλλά καθόλου στην περίπτωση
λ.χ. της βιοχημείας.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Πόσο έχει αλλάξει η γλώσσα τα τελευταία 30 χρόνια; Με ποιον τρόπο;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Κάθε ερώτηση και δοκίμιο -- χαίρομαι που είστε τόσο διαβασμένος... Γενικά η
ελληνική αλλάζει αργά, και όχι μόνο λόγω της τροχοπέδης της λόγιας παράδοσης.
Νομίζω όμως ότι τα τελευταία 30 χρόνια έχουμε καλύτερα μέσα καταγραφής της
μικροδιαφοροποίησης και των αργών αυτών αλλαγών -- έχουμε το </span><a href="http://slang.gr/"><span lang="EN-GB">slang</span><span style="mso-ansi-language: EL;">.</span><span lang="EN-GB">gr</span></a><span style="mso-ansi-language: EL;">, αν μη τι άλλο...
Υπάρχουν πάντως ενδείξεις αργής μορφοσυντακτικής αλλαγής (στα τριτόκλιτα
επίθετα, με το 'παίζω' ως 'υπάρχω', με την παγίωση λόγιων και ψευδολόγιων
ρηματικών καταλήξεων, την νέα ακλισία ξένων λέξεων σε -ο και -α κτλ.), αλλά
πράγματι εδώ χρειάζεται ολόκληρο δοκίμιο...</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Η νοηματική είναι «κανονική» γλώσσα;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Δεν υπάρχει μόνο μία νοηματική γλώσσα. Οι νοηματικές γλώσσες είναι
κανονικές φυσικές γλώσσες. Με φωνολογία (οπτικοχωρική), μορφολογία, σύνταξη --
με τα όλα τους. Αυτή είναι μια από τις σπουδαίες ανακαλύψεις της Γλωσσολογίας
τον 20ο αιώνα, διατείνομαι στο βιβλίο.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Είναι όντως πιο πλούσια η ελληνική γλώσσα σε σχέση με κάποια άλλη
ευρωπαϊκή;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<span style="mso-ansi-language: EL;"> </span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Δώστε μου ορισμό του "πλούσια". Αν μιλάμε για λέξεις, οι λέξεις
είναι δανεικές. Κι αγύριστες.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Πόσο επηρεάζει το περιβάλλον την εξέλιξη της γλώσσας;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Πόσο επηρεάζει το περιβάλλον την εξέλιξη του ανθρώπινου σώματος. Δεν
υπεκφεύγω: η απάντηση είναι αντίστοιχης φύσης και εξίσου τρομερά σύνθετη.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Η γνώση ξένων γλωσσών σε βοηθάει να εκφράζεσαι πιο εύκολα ή πιο σωστά
στη μητρική σου γλώσσα;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Η γνώση ξένων γλωσσών οξύνει το μεταγλωσσικό μας αισθητήριο και μας βοηθάει
να εκφραζόμαστε πιο καίρια ίσως. Αυτό το πολυσατιρισμένο "πώς το λέμε στο
ελλήνικος", σαν της θείας από το Σικάγο, είναι δείγμα αυτού του ανοίγματος
που σου δίνει κάθε νέα γλώσσα.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Σε κάνουν πιο έξυπνο;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Ο </span><span lang="EN-GB">Christopher</span><span style="mso-ansi-language: EL;">, ένας </span><span lang="EN-GB">savant</span><span style="mso-ansi-language: EL;"> με βαριά νοητική υστέρηση, μιλάει πάνω από 20 γλώσσες.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Είναι μεγάλο προνόμιο να μεγαλώνεις με διγλωσσία;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Πολιτισμικά και όσον αφορά την προσωπική σου ανάπτυξη, ναι, αναμφισβήτητα.
Μη λησμονείτε ότι έξω από τα μονόγλωσσα εθνικά κράτη, μια μεγάλη μερίδα του
ανθρώπινου γένους είναι εκ γενετής δίγλωσση.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Γιατί σχεδόν όλα τα νέα ουσιαστικά που προέρχονται από ξένες λέξεις
είναι ουδετέρου γένους;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Όχι τα έμψυχα: ο ανιματέρ είναι αρσενικό, η σταρ και θηλυκό. Το τρακτέρ
είναι ουδέτερο, όπως και το ρούτερ. Ή ο ρούτερ; Το γένος είναι πολύπλοκη
υπόθεση: συσχετίζει την κατηγορία έμψυχο και την κατηγορία φυσικό γένος με το
τι κατάληξη παίρνει το ουσιαστικό. Συνεπώς ό,τι άψυχο τελειώνει σε σύμφωνο πάει
στο "λοιπά", στο ουδέτερο γένος. Πολλές φορές πάλι το γένος
καθορίζεται αναλογικά: ο κομπιούτερ κατά το "ο υπολογιστής". Για το
γένος στα ελληνικά υπάρχει πάντως το ωραιότατο βιβλίο "Γένος" των Α.
Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Α. Ράλλη και Δ. Χειλά-Μαρκοπούλου.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Είναι ζημιά για την ελληνική γλώσσα τα </span><span lang="EN-GB">greeklish</span><span style="mso-ansi-language: EL;">;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Τα ελληνικά έχουνε γραφτεί με αραβική γραφή στη Μικρασία, με κυριλλική
γραφή στην πρώην ΕΣΣΔ, με απλοποιημένη ορθογράφηση, με λατινικούς χαρακτήρες
(τα λεγόμενα φραγκολεβαντίνικα ή φραγκοχιώτικα). Όσο τα γκρήκλις παραμένουν μια
εναλλακτική γραφή της γλώσσας σε περιορισμένα μέσα, π.χ. </span><span lang="EN-GB">sms</span><span style="mso-ansi-language: EL;"> και κοινωνικά μέσα
δικτύωσης, δε θα υπάρξει πρόβλημα. Αυτό που με ανησυχεί περισσότερο από τα
γκρήκλις είναι η κατρακύλα του εγγραμματισμού που προσφέρει το ελληνικό
σχολείο. Εκεί υπάρχει σοβαρό πρόβλημα, όντως.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Υπάρχουν «λογικές» γλώσσες;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Ναι, κάτι τεχνητές και άκρως δύσχρηστες γλώσσες, τις συζητάει ο Έκο στο
σχετικό βιβλίο του. Οι φυσικές γλώσσες έχουνε τους δικούς τους κανόνες, που
τους περιορίζει η δομή και η λειτουργία της ανθρώπινης νόησης και η Καθολική
Γραμματική -- και πάλι παραπέμπω στο σχετικό κεφάλαιο.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Ισχύει ότι υπάρχει «λεξιπενία» στους νέους ανθρώπους;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Αν εννοείτε ότι το λεξιλόγιό τους ίσως δεν περιλαμβάνει τη λέξη
'εξοικειώνομαι' ή τη λέξη 'εχέφρων', σας επισημαίνω ότι το δικό μου λεξιλόγιο
συμπεριέλαβε μετά βίας την καραμέλα νέων (και όχι τόσο νέων) 'συνάδει' μόλις
πρόσφατα. Επίσης, η ποδοσφαιρική μου ορολογία είναι ελλιπής. Είναι χειρότερο να
έχει κενά το λόγιο λεξιλόγιο κάποιου από το να έχει κενά το ποδοσφαιρικό του
λεξιλόγιο; Από την άλλη, ακούω όλο κάτι "προσποιούντο" και
"αρνείτο", ενώ κάθε μέρα μαθαίνω και νέες αδόκιμες ελληνικούρες όπως
"εκτελούνται ώρες γραφείου" -- είναι άραγε αυτά ενδείξεις ανάκαμψης
από ό,τι τέλος πάντων θεωρείται λεξιπενία;</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Πόσο βοηθούν τα αρχαία ελληνικά στην ορθή χρήση της σημερινής
ελληνικής γλώσσας;</span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Γραμματικά καθόλου: τι να τις κάνουμε τις προθέσεις που συντάσσονται με
δοτική, τον μέσο παρακείμενο ευκτικής ή την κατηγορηματική μετοχή στα Νέα;
Λεξιλογικά, περιμένω να δω σοβαρή έρευνα επί του θέματος. Δε βλέπω πάντως να
βοηθούν, κυρίως γιατί οι περισσότερες αρχαίες λέξεις που μαθαίνουν τα παιδιά
στο σχολείο έχουν ήδη συνώνυμα στα Νέα (π.χ. ξυνεστηκός=συνωμοσία, ναυς=πλοίο).</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;"></span></i></div>
<i>
</i><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="mso-ansi-language: EL;">Τελικά, κινδυνεύει η ελληνική γλώσσα;</span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="EN-GB"> </span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;">Όχι. Δυστυχώς όμως κινδυνεύουν ομιλητές της, κατά χιλιάδες και άμεσα.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="mso-ansi-language: EL;"><a href="http://www.lifo.gr/team/mhulot/44185">Δημοσιεύθηκε στη LiFO</a>. </span></div>
</div>
Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-73165929138227989822013-06-17T21:07:00.001+03:002013-06-17T21:07:17.346+03:00Τα φώτα στο βάθος: Keine Weibchen Malerei<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: right;">
<i><span style="font-size: x-small;">Η ζωγραφική της είναι γυναικεία χωρίς να είναι Weibchen Malerei, κανένα chiqué, απλότης αφάνταστη, ειλικρίνεια και μεγάλη ευαισθησία.</span></i></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size: x-small;">(επιστολή της Μάτσης Χατζηλαζάρου προς τον Ανδρέα Εμπειρίκο, 31.4.46)</span></div>
<br />
Η προσέγγισή μου στη συλλογή αφηγήσεων μικρού μήκους <i>Τα φώτα στο βάθος </i>της Niemands Rose θα γίνει αποσπασματικά και, αναπόφευκτα, από τη σκοπιά ενός αναγνώστη. Θα οργανώσω τις σκέψεις μου γύρω από το είδος (genre) στο οποίο εντάσσεται το βιβλίο και γύρω από το ύφος της συγγραφέως και τη σχέση του με τη λεγόμενη γυναικεία γραφή.<br />
<br />
<b>Τι είναι <i>Tα φώτα στο βάθος</i></b><br />
<br />
Όπως ήδη έχει επισημανθεί, το βιβλίο δεν ανήκει σε καμία νεοελληνική λογοτεχνική παράδοση. Πράγματι, δεν πρόκειται για «συλλογή διηγημάτων». Πρώτα πρώτα, το βιβλίο διαθέτει εσωτερική ενότητα, αν και όχι προφανή: παρότι η ενότητα αυτή δε χτίζεται λ.χ. με βάση <i>μία </i>θεματική ή <i>μία</i> πλοκή ή <i>ένα </i>καστ χαρακτήρων, τα κείμενα που απαρτίζουν <i>Τα φώτα στο βάθος </i>συνθέτουν μια χαλαρή αφηγηματική δομή που αποτυπώνεται και σαν ενιαύσιος ή ημερήσιος κύκλος: ξεκινάμε με τα «Αληθινά χαράματα» για να βυθιστούμε στον πρεβελάκειο πάμφωτο και όλο «Χρώματα» θάνατο στο τέλος. Ενδιάμεσα προχωρούν οι εποχές, ενώ βρίσκονται γιορτές, διακοπές, το ταξίδι. Επίσης, ο τόνος στα «φώτα στο βάθος», παρά τις μεταμορφώσεις του ύφους από αφήγηση σε αφήγηση, παραμένει ενιαίος. Μάλιστα, μου είναι πολύ δύσκολο να αποδώσω (πολύ περισσότερο να περιγράψω) τη χροιά της αφηγηματικής φωνής της Niemands Rose χωρίς να γίνω <i>και </i>σχολαστικός <i>και </i>υπερβολικά περιφραστικός.<br />
<br />
Και βεβαίως, δεν έχουμε να κάνουμε με διηγήματα ή έστω με μικροδιηγήματα. Η συγγραφέας δεν ενδιαφέρεται να ηθογραφήσει, ακόμα και όταν περιγράφει τον «άλλο», π.χ. τον κάτοικο της λεγόμενης «επαρχίας», ούτε να ψυχολογήσει, ακόμα και όταν βυθομετρά τους χαρακτήρες της, ούτε και να αλληγορήσει, ακόμα και όταν επιστρατεύει μεταφορές, εικόνες, λογοπαίγνια και σύμβολα. Απεναντίας, προσπαθεί να διερευνήσει τους χώρους (κενούς ή πλήρεις) μεταξύ εαυτού και άλλου, μεταξύ ανθρώπου και κοινωνίας και μεταξύ ανθρώπινης κοινωνίας και κόσμου. Έτσι καταλήγει στην ταύτιση ηθικού και πολιτικού αλλά και στην ταύτιση αλλοτρίωσης και τυραννίας, έτσι διερευνά τον ιλιγγιώδη κόσμο των ανθρώπινων: απόσταση την απόσταση. Η πλοκή κάθε κειμένου είναι λοιπόν όχι ακριβώς πρόσχημα αλλά πραγμάτωση, ενσάρκωση ίσως, αυτών των τριών χώρων: μεταξύ εαυτού και άλλου, μεταξύ ανθρώπου και κοινωνίας, μεταξύ κοινωνίας και κόσμου.<br />
<br />
Πάντως το βιβλίο δεν είναι σε καμία περίπτωση, όπως ήδη πρέπει να έγινε αντιληπτό, ανθολογία αναρτήσεων από το μπλογκ της συγγραφέως, για δύο κυρίως λόγους: αφενός, από τα κείμενα στα <i>φώτα στο βάθος</i> ελλείπει ο χαρακτήρας αντανακλαστικού που προσδίδουν η άμεση αυτοέκδοση καθώς και η προσήλωση στο καθέκαστο και εφήμερο που χαρακτήριζε τα αφηγηματικά ιστολόγια. Αφετέρου, από τα κείμενα του βιβλίου απουσιάζει ο στενά ημερολογιακός και ενδοσκοπικός χαρακτήρας των μπλογκ.<br />
<br />
<b>Μεταξύ εαυτού και άλλου</b><br />
<br />
Αν θα έπρεπε να προτείνω ένα είδος, ένα genre, στο οποίο θα εντάσσαμε <i>Τα φώτα στο βάθος</i>, αυτό θα ήταν <i>αυτομυθογραφίες </i>ή <i>αυτομυθοπλασίες</i>: σε όλα τα κείμενα που συνθέτουν το βιβλίο υπάρχει αυτοαναφορικό έναυσμα· όχι απαραίτητα αυτοβιογραφικό, αφού πολλές φορές αυτό ή αυτός που βρίσκεται απέναντι μάς αφορά πιο καίρια και πιο βαθιά από όσα βρίσκονται εντός μας. Το αυτοαναφορικό έναυσμα (το καθέκαστο, το προσωπικό, το εφήμερο) γίνεται αφορμή για να αρθρωθεί λόγος που θα φωτίσει, άλλοτε με στιγμιαία λάμψη και άλλοτε με ένα φως λοξότερο αλλά διαρκέστερο, τους χώρους που προανέφερα: μεταξύ εαυτού –και δη γυναίκας– και άλλου (ακόμα και όταν ο άλλος είναι ο ίδιος ο εαυτός)· μεταξύ ανθρώπου –και δη γυναίκας– και κοινωνίας· μεταξύ ανθρώπινης κοινωνίας και κόσμου. Η Niemands Rose δεν μιλάει για τον ίδιο τον εαυτό (της), δεν προσεγγίζει τον άλλο χωρίς ενσυναίσθηση, δεν αντιμετωπίζει την κοινωνία, τον κόσμο και τη ζωή απολιτικά ή σαν να αποτελούν αυτόνομα φαινόμενα και συστήματα που απλώς κείνται εκεί. Η Niemands Rose μιλάει κυρίως για το «τι ανάμεσό τους»: π.χ. για τον θάνατο ως φάρμακο που αλληλεπιδρά με αυτό της ομορφιάς («Κυνήγι»), για την υποκρισία ως απόσταση και όχι ως στάση («Το χαλίκι»), κ.ο.κ.<br />
<br />
Τα κείμενα της Niemands Rose ανήκουν λοιπόν σε ένα είδος μεικτό αλλά νόμιμο: η αμεσότητα και η αυτοαναφορικότητα της ιστολογικής ανάρτησης συντίθεται με τις αφηγηματικές λύσεις και την αξίωση του διηγήματος να πάει κανείς παραπέρα από το περιστατικό. Τα κείμενα στα <i>φώτα στο βάθος</i> περπατάνε πάνω στο στενό υπερυψωμένο πεζούλι μεταξύ προφορικότητας και κειμενικότητας, διακειμενικού παιχνιδιού και αμεσότητας παραμυθιού. Και αυτό το ιδιαίτερο είδος καλείται να μιλήσει όχι για τους ανθρώπους και για τα πράγματα, ίσως ούτε καν για τις σχέσεις και τις συνάφειες μεταξύ τους, παρά για τον χώρο ανάμεσά τους, χώρο στον οποίο αλληλεπιδρούν.<br />
<br />
<b>Γυναικεία γραφή;</b><br />
<br />
Η Niemands Rose γράφει πυκνά αλλά χωρίς βάρος, δεν αποσιωπά παρά μόνον όπου είναι πραγματικά απαραίτητο. Ο τόνος της επαμφοτερίζει διαρκώς μεταξύ του παιγνιώδους ή του αποστασιοποιημένου από τη μια μεριά και του έντονου και μύχιου από την άλλη, συνήθως μέσα από την ανεπαίσθητη αλλαγή οπτικών γωνιών («Επικήδειος αντίλογος»). Πολλές φορές η συγκίνηση ανεβαίνει αναπόφευκτη και φαινομενικά απρόκλητη («Τα δώρα που σπάνε»), αφού η γραφή δεν είναι ούτε συναισθηματική, αλλά ούτε κι επιτηδευμένα χαμηλόφωνη. Ίσα ίσα, πολλές φορές η φωνή της αρθρώνεται δυνατά και καθαρά («Πλαστική σακούλα»), υψώνεται σχεδόν στεντόρεια. Αλλά χωρίς κορώνες, τσιρίδες και γατίσιους βοκαλισμούς. Γιατί η γραφή της δεν είναι γυναικεία – γι’ αυτό άλλωστε και επέλεξα να ξεκινήσω με το απόσπασμα της Χατζηλαζάρου για τη ζωγραφική της Ντόρα Μάαρ.<br />
<br />
Η γυναικεία γραφή αφήνει συνήθως μια ταγκή επίγευση ποιητισμού και αισθαντισμού, ενώ διακρίνεται από ασώματη λαγνεία των συναισθημάτων, ακόμα και όταν πραγματεύεται τα άκρως αισθητά. Στη γυναικεία γραφή δεσπόζει η εξιδανίκευση του worry talk: του worry talk και ως περιεχομένου (θυμηθείτε τη Μαίρη Παναγιωταρά, μια εργαζόμενη μητέρα, μια καλή νοικοκυρά) και ως άκριτης απολιτικής εξομολόγησης που ανοίγει κύκλους ψυχολογισμών. Με δύο λόγια, η γυναικεία γραφή, όταν δεν είναι μανιέρα που πουλάει νανουρίζοντας, ενσωματώνει την πατριαρχία και τον σεξισμό με ιδανικό τρόπο: γυναίκες γράφουν όπως αναμένεται να γράψουν <i>επειδή είναι γυναίκες</i>.<br />
<br />
Παρόλα αυτά, <i>Τα φώτα στο βάθος</i> δε θα μπορούσαν παρά να είναι γραμμένα από γυναίκα, αφού ενσωματώνουν τον αγώνα της γυναικείας ψυχής και του γυναικείου νου να σταθούν και να μιλήσουν. Τα κείμενα του βιβλίου, μέσα από την ίδια την πράξη της γραφής τους, ξορκίζουν αυτό που επισήμανα παραπάνω: τους τρόπους με τους οποίους η γυναίκα ωθείται και σύρεται να υιοθετήσει το πώς τη βλέπουν οι άλλοι (“To be a woman”, «Για τη γυναίκα, το γήρας, το γαμώτο», «Είναι τα φιλιά σου φυλακή»). Παράλληλα, το ύφος της Niemands Rose δεν το διακρίνει καμία κλάψα ή ποιητίζουσα στωική μελαγχολία και τίποτε από τα παραπάνω χαρακτηριστικά της «γυναικείας γραφής»: είναι ύφος ρωμαλέο, πυκνό, χωρίς αποσιωπητικά και χωρίς κατάχρηση του δεύτερου προσώπου, με εναλλαγές στον τόνο αλλά και στην εστίαση, με άνοιγμα προς τα έξω, προς το ουσιωδώς πολιτικό. Αν η γυναικεία γραφή πατάει πάνω στο καθέκαστο και στον εσωτερικό μονόλογο για να περιαυτολογήσει, τα κείμενα στα ‘φώτα στο βάθος’ ακολουθούν αντίστροφη πορεία: ξεκινούν από το ατομικό και το προσωπικό για να ανοιχτούν και για να ανοίξουν («Τα φώτα στο βάθος του ορίζοντα», «Αδιάκοπα»).<br />
<br />
Εδώ ένα μικρό σχόλιο σχετικά με τη συμπύκνωση: κείμενα όπως τα «Χρώματα» και η «Λοταρία» είναι αντίστοιχα ποιητική σύνθεση και μυθιστόρημα σε δυο σελίδες το καθένα – θυμάται εδώ κανείς την Κεντούρια του Τζόρτζιο Μανγκανέλλι, που απαρτίζεται από «Εκατό Μικρά Μυθιστορήματα Ποταμούς».<br />
<br />
Θα κλείσω με ένα μπράβο στις εκδόσεις Απόπειρα: η έκδοση είναι κομψή και προσεγμένη, παρά την πολύ χαμηλή τιμή του βιβλίου. Το καταλαβαίνει κανείς από την εκτύπωση, την ποιότητα του εξώφυλλου αλλά και από τη μυρωδιά του χαρτιού.<br />
<br />
<i>Δημοσιεύθηκε στο <a href="http://www.bookpress.gr/diabasame/pezografia/ta-phota-sto-vathos">Book Press</a></i>.</div>
Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-30633866.post-67503924971429661602012-11-19T19:33:00.001+02:002013-08-17T18:22:11.725+03:00Δάσκαλοι πολυτελείας;<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
Η δημιουργία από το μηδέν και ανάπτυξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στον τόπο τις τελευταίες δύο δεκαετίες αποτελούν σταθμό στην ιστορία της Κύπρου. Ειδικότερα, με την ίδρυση και λειτουργία του, το Πανεπιστήμιο Κύπρου συνέβαλε στο να πάρουν μορφή και να αναπτυχθούν η πανεπιστημιακή ζωή και κοινότητα, υπηρετώντας για πρώτη φορά στην ιστορία του τόπου την επιστήμη και την ανώτατη παιδεία και συμβάλλοντας παράλληλα στην δημιουργία εγχώριου πολιτισμού και εμπειρογνωμοσύνης.<br />
<br />
Τι γνωρίζει όμως η κοινωνία για το έργο των πανεπιστημιακών δασκάλων; Συχνά υπάρχει η εντύπωση ότι ένα μέρος της κοινωνίας έχει μάλλον ελλιπή εικόνα για τα καθήκοντα των πανεπιστημιακών, ενώ κυκλοφορεί η άποψη ότι οι πανεπιστημιακοί δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια αναβαθμισμένη εκδοχή των λειτουργών της Μέσης Εκπαίδευσης. Ποια όμως είναι τα πραγματικά καθήκοντα των πανεπιστημιακών; Σε πόσα επίπεδα καλούνται καθημερινά να λειτουργήσουν;<br />
<br />
Μέρος της καθημερινού φόρτου εργασίας ενός πανεπιστημιακού δασκάλου είναι τα διοικητικά καθήκοντα. Αυτά περιλαμβάνουν α) γραμματειακή δουλειά (ετοιμασία εσωτερικών σημειωμάτων, αλληλογραφία με υπηρεσίες και άλλα ιδρύματα κι οργανισμούς, επιμέλεια κειμένων, συλλογή πληροφοριών και παρουσίασή τους), β) την αναπόφευκτη συμμετοχή σε επιτροπές και διοικητικά όργανα και συμβούλια, γ) τον επωμισμό ευθυνών όπως ο συντονισμός τομέα, η προεδρία τμήματος, η δημιουργία και ο συντονισμός προγραμμάτων σπουδών. Παράλληλα, οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι αναλαμβάνουμε έναν αριθμό φοιτητών τους οποίους συμβουλεύουμε, καθοδηγούμε και στηρίζουμε ως ακαδημαϊκοί σύμβουλοι.<br />
<br />
Από τα παραπάνω καθήκοντα δεν εξαιρείται κανείς, σε όποια βαθμίδα και αν βρίσκεται. Μάλιστα, την πληθώρα διοικητικών καθηκόντων του ειδικού διδακτικού προσωπικού, των λεκτόρων και των επίκουρων καθηγητών αντισταθμίζει η σοβαρότητα και ο χρονοβόρος χαρακτήρας των καθηκόντων που ανατίθενται σε αναπληρωτές και τακτικούς καθηγητές. Επιπλέον κανένας δεν αμείβεται παραπάνω για την εκτέλεση διοικητικών καθηκόντων, συμπεριλαμβανομένης και της υπεύθυνης και απαιτητικής συμμετοχής στη Σύγκλητο: μόνον οι πρόεδροι τμημάτων και οι κοσμήτορες σχολών δικαιούνται μείωση στις ώρες διδασκαλίας.<br />
<br />
Σε καμμία περίπτωση η εκτέλεση των διοικητικών καθηκόντων δεν περιορίζεται, βεβαίως, στις τυπικά εργάσιμες ώρες και ημέρες. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι ευθύνες που συνεπάγονται πολλά από τα διοικητικά καθήκοντα των πανεπιστημιακών είναι σημαντικές και με σοβαρές συνέπειες: τα διοικητικά κάθε άλλο παρά τυπικά ή αυτοματοποιημένα καθήκοντα είναι.<br />
<br />
Και περνάμε στην έρευνα η οποία, σε επίπεδο αρχής τουλάχιστον, αποτελεί το πρώτιστο καθήκον των πανεπιστημιακών. Άλλωστε με βάση την έρευνα κατά κύριο λόγο αξιολογούνται και κρίνονται για το κατά πόσον θα προαχθούν στην επόμενη βαθμίδα ή όχι.
Η έρευνα, είτε θεωρητική, είτε πειραματική, είτε εφαρμοσμένη, δεν είναι σε καμμία περίπτωση εύκολη υπόθεση. Χρειάζεται στην πράξη άπλετο χρόνο: τον χρόνο που απομένει από την προετοιμασία της διδασκαλίας, τα διοικητικά, τον ύπνο και την όποια προσωπική ζωή του πανεπιστημιακού. Επιπλέον, η έρευνα απαιτεί διαρκή ενημέρωση και παρακολούθηση όχι μόνον του κλάδου στον οποίο εξειδικεύεται ο πανεπιστημιακός ερευνητής αλλά και στους συναφείς κλάδους. Και, οπωσδήποτε, η έρευνα κάθε πανεπιστημιακού δεν αξιολογείται μόνο για σκοπούς ακαδημαϊκής ανέλιξης, παρά διαρκώς. Έτσι η αξιολόγησή της από συναδέλφους (peer reviewing) αποτελεί μέρος της ερευνητικής διαδικασίας, αξιολόγησή που κρίνει εάν θα δημοσιοποιηθεί και θα δημοσιευθεί ή όχι το προϊόν της έρευνας.<br />
<br />
Η πειραματική και η εφαρμοσμένη έρευνα είναι εύκολο να γίνει κατανοητό γιατί αποτελούν πολύπλοκες και χρονοβόρες διεργασίες. Η θεωρητική έρευνα, αν και δε χρειάζεται εργαστήρια και πολύ τεχνικό εξοπλισμό, απαιτεί ωστόσο μελέτη και εξονυχιστική προσοχή και στη λεπτομέρεια αλλά και στο πώς το ερευνητικό έργο που παράγεται εντάσσεται στον κλάδο του. Πιο απλά: κανείς δεν πρόκειται να ακούσει μια ανακοίνωση ή να διαβάσει ένα άρθρο το οποίο απλώς διατυπώνει μια ενδιαφέρουσα ιδέα, εάν αυτή η ιδέα δεν ερμηνεύει ένα πραγματικό φαινόμενο, αν δεν είναι θεμελιωμένη λογικά και θεωρητικά και αν δε σχετίζεται με την υπόλοιπη έρευνα στον χώρο: αν δεν πάει την έρευνα, την επιστήμη και τη σκέψη λίγο παραπέρα, έστω και λίγο παραπέρα.<br />
<br />
Ένα πανεπιστήμιο χωρίς φοιτητές δεν έχει λόγο ύπαρξης. Και οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι αντιλαμβάνονται ότι παραμένουν δάσκαλοι που απευθύνονται σε σπουδαστές ανώτατου επιπέδου, παρά την ποικιλία και σοβαρότητα των πολυσχιδών καθηκόντων τους. Αυτό ακριβώς αποτελεί κι έναν λόγο για τον οποίο η σύγκριση των ωρών διδασκαλίας ενός πανεπιστημιακού με αυτές των συναδέλφων τους που υπηρετούν στις άλλες βαθμίδες της εκπαίδευσης είναι άνευ περιεχομένου: ο πανεπιστημιακός δάσκαλος πρέπει να παραμένει ενεργός ερευνητής, διδασκαλία και έρευνα πρέπει να παραμένουν συγκοινωνούντα δοχεία. Επίσης, τα μαθήματα που διδάσκει ο πανεπιστημιακός πρέπει να ανανεώνονται διαρκώς. Αυτό συνεπάγεται ότι προϊόν της διδασκαλίας δεν είναι το γνωστό σε πολλούς εγχειρίδιο ή βιβλίο ή οποιαδήποτε μεμονωμένη πηγή γνώσης. Απεναντίας, αντικείμενο της πανεπιστημιακής διδασκαλίας είναι η γνώση που προκύπτει από την ίδια την έρευνα του δασκάλου-ερευνητή καθώς και η δυνατότητά του να μελετά συνεχώς την καινούργια γνώση που παράγεται διεθνώς στο αντικείμενο του. Για πολλούς πανεπιστημιακούς δασκάλους, εργαστήριο και διδασκαλία είναι μη διακριτοί χώροι καθώς συχνά αυτό που διδάσκεται είναι αυτό που παράγεται στο εργαστήριο αλλά και αντίστροφα. Έτσι, η διαλεκτική σχέση του πανεπιστημιακού δασκάλου με τους φοιτητές συχνά οδηγεί στην παραγωγή έρευνας της οποίας η ιδέα προκύπτει μέσα από την διδασκαλία.<br />
<br />
Σε τελική ανάλυση, στόχος κάθε πανεπιστημιακού δασκάλου δεν είναι μόνο να μεταδώσει γνώσεις αλλά κυρίως να δώσει εργαλεία στους φοιτητές που θα τους επιτρέψουν να δημιουργήσουν τις δικές τους γνώσεις και να σταθούν κριτικά απέναντι σε αυτές. Αυτό το πολύπλοκο εκπαιδευτικό προϊόν, που αποτελεί ιδιαιτερότητα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, δεν μπορεί να προκύψει εάν από την ιδιότητα του πανεπιστημιακού δασκάλου αφαιρέσει κανείς της ιδιότητα του πανεπιστημιακού ερευνητή.<br />
<br />
Τα πανεπιστήμια τέλος δεν είναι και δεν μπορούν να είναι οργανισμοί αποξενωμένοι από την κοινωνία. Ιδιαίτερα τα δημόσια πανεπιστήμια έχουν στον πυρήνα της ταυτότητάς τους την προϋπόθεση ότι προκύπτουν από την κοινωνία και προορίζονται για την κοινωνία. Είναι φυσικά θεμιτή η κριτική που ασκείται από πολίτες και φορείς ενός τόπου, ειδικά όταν η κοινωνία διψά για τεκμηριωμένες, επιστημονικές παρεμβάσεις των πανεπιστημιακών δασκάλων ήδη από τα πρώτα κιόλας στάδια της δημιουργίας του δημόσιου πανεπιστημίου. Καθώς όμως τα δημόσια πανεπιστήμια του τόπου οδεύουν προς την ενηλικίωση τους και στη δημιουργία μιας κρίσιμης μάζας, μιας κοινότητας αποφοίτων, δασκάλων κι επιστημόνων, η κοινωνία ολοένα και περισσότερο γεύεται την έκφραση πανεπιστημιακού λόγου και τη συμμετοχή των πανεπιστημιακών στα κοινά: με διαλέξεις στα ελεύθερα πανεπιστήμια του τόπου, με συμμετοχή πανεπιστημιακών σε τεχνοκρατικές επιτροπές, με διοργάνωση υψηλού επιπέδου επιστημονικών συνεδρίων, με αξιοποίηση ακαδημαϊκών σε πολιτειακά αξιώματα, με παραγωγή πρωτογενούς πολιτισμού και πολιτιστικού προϊόντος, με αρθρογραφία στον τύπο και με δημόσια έκφραση κριτικής και απόψεων για σημαντικά ζητήματα του τόπου. Ορθά η κοινωνία έχει θέσει ψηλά τον πήχη για την σχέση μεταξύ πανεπιστημίου και κοινωνίας. Και οι πανεπιστημιακοί του τόπου μας ανταποκρίνονται σε αυτό το κάλεσμα κατανοώντας τις προσδοκίες αυτές.<br />
<br />
Κανείς πανεπιστημιακός δάσκαλος δε θα παραπονιόταν στον καρδιολόγο του ότι για μια εξέταση μισής ώρας και τη συνακόλουθη διάγνωση τον χρεώνει όσα ο ίδιος βγάζει σε 1-2 μέρες. Ο γιατρός είναι φορέας γνώσης και εξειδίκευσης, ενώ σπούδασε πολλά χρόνια ώστε να βρεθεί σε θέση να κάνει τη διάγνωσή του. Αντίστοιχα, μια κοινωνία η οποία για περίπου τρεις δεκαετίες αφότου απαλλάχθηκε από τον αποικιακό ζυγό στερήθηκε την παρουσία και τη λειτουργία ενός εγχώριου πανεπιστημίου, πρέπει να έχει επίγνωση ότι οι εργάτες του, εργάτες του ευ ζην, δάσκαλοι και ερευνητές, εργάζονται χωρίς ωράριο και χωρίς αργίες για την προκοπή της κοινωνίας αυτής και για την ανάδειξή της σε όσα κάνουν τους ανθρώπους και τις κοινωνίες να ξεχωρίζουν.<br />
<br />
Ταυτόχρονα, η κυπριακή κοινωνία έχει κάθε δικαίωμα να απαιτεί υψηλά επίπεδα λειτουργίας των δημόσιων πανεπιστημίων της χώρας. Άλλωστε, αποτελούν περιουσία και επένδυση της ίδιας της κοινωνίας, των φορολογούμενων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Την ίδια στιγμή όμως, όπως συχνά επιβεβαιώνουν διεθνείς αξιολογητές, κριτές επιστημονικών επιθεωρήσεων, ακαδημαϊκοί σημαντικών πανεπιστημίων του εξωτερικού και ευρωπαϊκοί μηχανισμοί χρηματοδότησης, οι Κύπριοι φορολογούμενοι μπορούν να είναι και υπερήφανοι για το πρώτο δημόσιο πανεπιστήμιο της χώρας.<br />
<br />
[<b><i>Γραμμένο μαζί με τον Παναγιώτη Σταυρινίδη. </i></b><a href="http://www.philenews.com/Digital/ClipForm.aspx?nid=5551153">Δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο της 18ης Νοεμβρίου 2012</a>]
</div>
Sraoshahttp://www.blogger.com/profile/12286368577729004683noreply@blogger.com