Έχω ήδη γράψει δύο εκλαϊκευτικά βιβλία για τη γλωσσολογία στα ελληνικά: το Μίλα μου για γλώσσα (2013) και το Μέσα από τις λέξεις (2021). Τα βιβλία αυτά απευθύνονται στο ευρύ κοινό με σκοπό να εξηγήσουν με απλά λόγια ανακαλύψεις και πορίσματα της σύγχρονης γλωσσολογίας αλλά και να συντελέσουν στη διάδοσή τους.
Ο στόχος αυτός είναι σημαντικός, αφού στον ελληνόφωνο κόσμο λίγο ακούγεται ο επιστημονικός λόγος περί γλώσσας ενώ κυριαρχεί η φιλολογική προσέγγιση στα γλωσσικά ζητήματα, μια προσέγγιση συνήθως μεν επιστημονική αλλά συνήθως επίσης εκτός θέματος.
Παράλληλα, στον δημόσιο λόγο για τη γλώσσα ενδημεί ένα κακόφωνο πανδαιμόνιο ψευδογλωσσολογικών ή και φαντασιόπληκτων απόψεων για τη γλώσσα. Συνεπώς, λίγο λόγω ελλιπούς ενημέρωσης, λίγο εξαιτίας του πόσο σέξι είναι οι ψευδογλωσσολογικές απόψεις για τη γλώσσα, ό,τι γνωρίζει ο μέσος άνθρωπος για τη γλωσσολογία είναι πιθανότατα λάθος: από απλές παρανοήσεις και παρεξηγήσεις μέχρι μύθους κι επινοήματα τσαρλατάνων.
Το τρίτο μου βιβλίο στα ελληνικά, Μεταξύ νόησης και φωνής, κυκλοφόρησε το 2023 κι ήρθε να προστεθεί σε μια σειρά από εξαιρετικά βιβλία για τη γλωσσολογία όπως της Ράλλη (2012/2021) και των Παπαδοπούλου & Ρεβυθιάδου (2023) για τη Μορφολογία, της Τοπιντζή (2021) για τη γλωσσική Τυπολογία, της Ρούσσου (2015) για τη Σύνταξη, της Ρεβυθιάδου (2021) για τη Φωνολογία και της Βλάχου για τη Σημασιολογία (2022). Επιπλέον πρόσφατα υποδεχτήκαμε και το πιο προσιτό Εκατό βασικές έννοιες για τη γλωσσολογία των Γαβριηλίδου, Μητσιάκη και Φλιάτουρα (2021), καθώς και το Λεξικογραφία και Μορφολογία των Κατσογιάννου και Αναστασιάδη-Συμεωνίδη (2022). Τέλος, όσες και όσοι αναζητούν μια διεξοδική παρουσίαση των διαφόρων κλάδων της γλωσσολογίας είναι πολύ τυχεροί, γιατί το 2022 κυκλοφόρησε το πλήρες και τεκμηριωμένο συλλογικό έργο Εισαγωγή στη Γλωσσολογία, το οποίο επιμελήθηκαν η Μαρίκα Λεκάκου και η Νίνα Τοπιντζή.
Μέσα σε αυτή την εξαιρετική παρέα το Μεταξύ νόησης και φωνής προσπάθησε να πετύχει κάτι κάπως πιο φιλόδοξο: να εισαγάγει τους αναγνώστες του στη γλωσσική θεωρία ξεκινώντας από την αρχή, από τα εντελώς βασικά (άρα από τα δύσκολα), ώστε να τους εξοικειώσει με τη θεωρητική γλωσσολογία.
Δυστυχώς, την τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα, η εξοικείωση αυτή με τα στοιχειώδη του τι είναι γλώσσα, πώς λειτουργεί, πώς κατακτάται, πώς σχετίζεται με τη νόηση και με την κοινωνία χωλαίνει απελπιστικώς ακόμα και εντός κύκλων όπως οι επιστήμονες άλλων κλάδων και, φευ!, οι σπουδαστές και σπουδάστριες της φιλοσοφίας.
Για παράδειγμα, ο γλωσσοκεντρισμός δίνει και παίρνει σε πολλές ανταλλαγές απόψεων μεταξύ ανθρώπων με επιστημονική κατάρτιση, χωρίς καν να μπει κανείς στην επώδυνη διαδικασία να απαριθμήσει όλες τις φορές που λόγιοι και πανεπιστημιακοί συνάδελφοι συγχέουν τη γλώσσα με τον λόγο ή το λεγόμενο discours - όταν βεβαίως δεν νομίζουν ότι γλώσσα είναι μόνον οι λέξεις…
Με δεδομένα όλα τα παραπάνω λοιπόν, η συγγραφή και δημοσίευση μη τεχνικών βιβλίων γλωσσολογίας αποσκοπεί στο να ξεμάθει το αναγνωστικό κοινό όλα όσα νομίζει ότι γνωρίζει για τη γλώσσα. Η φιλοδοξία αυτή ενισχύεται από την ανάγκη να βασίζονται επιτέλους οι συζητήσεις, η επιχειρηματολογία αλλά και οι πολιτικές που αφορούν τη γλώσσα όχι σε συναισθήματα, γνώμες ή φαντασίες αλλά στα ευρήματα μιας επιστήμης η οποία τα τελευταία 100 και πλέον χρόνια έχει φέρει τα πάνω-κάτω στο πόσα γνωρίζουμε για τη γλώσσα και σε πόσο βάθος κατανοούμε τη γλώσσα.
Συνεπώς, η κυκλοφορία του Μεταξύ νόησης και φωνής έχει ακόμα έναν σκοπό: να ενθαρρύνει συναδέλφισσες και συναδέλφους στη διαδικασία να γράψουν αντίστοιχα βιβλία για το ευρύτερο κοινό και σχετικά με τους άλλους κλάδους των γλωσσικών επιστημών. Με αυτόν τον τρόπο θα αποκτήσουμε τα εργαλεία για να γίνει ορατός και ο επιστημονικός λόγος για τη γλώσσα πλάι σε αστοιχείωτες απόψεις και πρόχειρες γνώμες για τη γλώσσα ή, γιατί όχι, πάνω από αυτές.
Δημοσιεύτηκε στη στήλη Γλωσσοεπιστήμη της εφημερίδας Πολίτης.
